J.Dirks. Handboek voor bijenhouders (1861)

[Bart de Coo]

Soms dan rol je op dat internet van de ene verpletterende verbijstering in de andere. Nadat ik op de site van het Guthenberg-project al eens stomtoevallig het Geldersch bijenboek van Petrus Hendrix vond, loop ik nu aan tegen:

http://www.gutenberg.org/files/34590/34 ... 4590-h.htm

Toch raar dat ik dit op mijn eigen houtje moet ontdekken. Het boek is nota bene perfect geëditeerd, echt vakwerk. Let bijvoorbeeld op de hyperlinks in de inhoudsopgave. Ik weet vrij zeker dat je dit heel mooi op een e-reader of iPad tevoorschijn kunt halen, zonder storende toeters en bellen om de pagina's heen. Printen kan natuurlijk ook. Ik zal wel de enige halve zool zijn die geïnteresseerd is in dit soort dingen, vrees ik.

Dit boek verscheen dus in 1861. Ik heb er geen letter in gelezen, maar ik weet dat Jan Speelziek er wel eens aan gerefereerd heeft. Het bijzondere eraan was geloof ik, dat Dirks zo prima op de hoogte blijkt te zijn van de losse bouw, terwijl die nog nauwelijk een voet aan de grond had in Europa. Hoe kon het ook anders. Langstroths uitvinding van de losse bouw, is op dat moment net een decennium oud, misschien nog niet eens.

Komt de complete Nederlandstalige bijenbibliotheek nog eens online? Wie weet!


Groet,

Bart

[maartenkleijne]

"Komt de complete Nederlandstalige bijenbibliotheek nog eens online? Wie weet!"
zou me niet verbazen als jij daar voor gaat zorgen, Bart,

[Albert Stoter]

Het bijzondere eraan was geloof ik, dat Dirks zo prima op de hoogte blijkt te zijn van de losse bouw, terwijl die nog nauwelijk een voet aan de grond had in Europa. Hoe kon het ook anders. Langstroths uitvinding van de losse bouw, is op dat moment net een decennium oud, misschien nog niet eens.

Bart,
Langstroth's uitvinding van de losse ramen is een "slechts" een eindpunt in de ontwikkeling van de losse bouw. Dirks refereert dan ook (ik heb snel even gekeken) aan een "voorloper" van Langstroth (te weten Dzierzon) die als losse bouw op dat moment feitelijk alleen nog losse raten had (een beetje zoals de oude Grieken zeg maar, maar dan in een achterbehandelingskast).
De geschiedenis van de losse bouw moet je dus niet met Langstroth laten beginnen. Globaal staat het verhaal van de losse bouw op Imkerpedia: Uitneembare ramen. Dit verhaal "verklaart" ook waarom in verschillende landen verschillende mensen als de de grondlegger van de "losse ramen" worden gezien.

Dit even los van het boek van Dirks, waar ook leuke dingen in staan als dat hij het woord hommels gebruikt voor darren. Een mooie ontdekking dit online boek!

[Oude Essink]

Geweldige ontdekking, Bart, dat handboek van Dirks, vrij op het internet.
Een paar opmerkingen richting Albert:

Bourdon komt uit het Frans, waar bourdon op de zware klank van o.a. een torenklok slaat: dè bourdon is dan ook de zware klok van de Notre Dame, die in de kerstnacht de parijzenaars uit de slaap wekt. Naar zijn geluid wordt ook de hommel "bourdon"genoemd; naar de gelijkenis met de dar heet deze "faux bourdon"
= valse hommel. Dirks laat dat "vals" om wat voor reden ook weg.















Met Langstroth "slechts een eindpunt" van de losse bouw te noemen, doe je de man echt tekort. Zijn heurèèka (=ik heb het!!)-ontdekking van de bijenruimte (plm.8 mm.) in 1850 brengt de bijenkast een fundamentele stap vooruit. Dzierzon is eindeloos bezig geweest te voorkomen, dat "zijn" losse raampjes werden vastgekit aan de wanden van de kast. het is hem nooit gelukt. (zijn pogingen hebben niets van doen met de oudgriekse pot, waarin bijen haar raten bouwden als in onze lattenkast; Dzierzon heeft die link nooit gelegd; is afkomstig van een engelsman en zal bijgedragen hebben aan de uitdekking van Langstroth, die het boek van de engelsman in zijn bibliotheek had staan.) Dat het patent (ik kan het nummer opzoeken!) is gepikt door anderen hoort bij het tragische leven van deze dominee. Dzierzon zelf heeft de vinding nooit geclaimd; dat gebeurde door zijn bewonderaars, die het voor onmogelijk hielden, dat hun Dzierzon niet de uitvinder was. ( met Von Berlepsch, tegenstrever van Dzierzon, is hetzelfde gebeurd; ook hij wordt genoemd als de uitvinder.)
Dzierzon was in de 2e helft van de 19e eeuw dè autoriteit; in zijn voorwoord zegt Dirks dan ook, dat hij zich op hem baseert.


Dzierzon werd in zijn leven met vele medailles geëerd.------------ internetfoto.




hennie oes

[Albert Stoter]

Hallo Hennie,

Ik schrijf niet: "slechts een eindpunt", maar "slechts" een eindpunt, daarmee juist aangevend dat je dat "slechts" niet letterlijk moet nemen.

Ik schrijf ook niet dat Dzierzons pogingen iets van doen hadden met de oudgriekse pot.

Het Eureka-moment van Langstroth (zoals vermeld in diens dagboek 1851) betrof niet regelrecht de bijenruimte, maar dat hij zich ineens realiseerde dat de bijenruimte die hij reeds elders gebruikte ("in the shallow chambers", en als ik me goed herinner - maar ik vind de desbetreffende tekst zo gauw niet meer terug - dan verwijst dit naar de bijenruimte die hij reeds gebruikte tussen de dekplank en de toplatten van de honingkamer), dat hij die bijenruimte wellicht ook kon toepassen tussen de zijlatten en de wanden (waarna hij het uitschreeuwen van dat 'Eureka!' maar nauwelijks kon onderdrukken). Feitelijk was de bijenruimte er dus al voordat hij deze ook ging toepassen tussen de zijlatten en de kastwand.

Letterlijk tekst uit Langstroth's dagboek: "Pondering, as I had so often done before, how I could get rid of the disagreeable necessity of cutting the attachments of the combs from the walls of the hives, and rejecting, for obvious reasons the plan of uprights, close fitting to these walls, the almost self-evident idea of using the same bee space as in the shallow chambers came into my mind, and in a moment the suspended movable frames, kept at suitable distance from each other and the case containing them, came into being. Seeing by intuition, as it were, the end from the beginning, I could scarcely refrain from shouting out my 'Eureka!' in the open streets."

Zijn boek uit 1853 en zijn patenten uit zowel 1852 als 1863 heb ik reeds als pdf. Geïnteresseerd?

Vriendelijke groet, Albert Stoter

[Oude Essink]

Hoi Albert,

"slechts een eindpunt", maar "slechts" een eindpunt"

Voor een arme ziel als ik is dit linguistisch abracadabra, maar jouw intentie is duidelijk.
Het patent van Langstroth betreft niet zozeer de bijenruimte zelf ( dat patent hebben de bijen zelf al miljoenen jaren ) alswel de kast waarin hij die ruimte consequent toepast.
Boek en patent moest ik in een bibliotheek raadplegen; als jij dit zomaar in PDF op jouw computer hebt opgeslagen, zou jij mij een groot plezier doen, mij deelgenoot te maken.
met groet,
hennie

[Bart de Coo]

"Komt de complete Nederlandstalige bijenbibliotheek nog eens online? Wie weet!"
zou me niet verbazen als jij daar voor gaat zorgen, Bart,gr,m

Dat zal een twintigjarenplan worden, maar onrealiseerbaar is het zeker niet. De Nederlandstalige bijenliteratuur is behoorlijk overzichtelijk, namelijk. Zo heb ik al een heel aardig overzicht van de literatuur van vóór 1900. Daar zouden we ons toe kunnen beperken. Schotman vermeldt de nodige titels en daar heb ik maar weinig aan toe te voegen, ondanks het nodige speurwerk via Picarta, als je dat wat zegt. Het gaat dan om misschien 10 titels. Twee daarvan zijn nu vakkundig geëditeerd en nog eens twee zijn in facsimile beschikbaar (Namelijk Van de byen van Clutius en De naerstige bijenhouder van een zekere Groen, geloof ik.) Ik vraag me af of er nog het een en ander te vinden is in almanakken, periodieken en wat dies meer zij. De bekende tekst van Aelbert van Schothorst, bezorgd door Speelziek, stond bijvoorbeeld in een of andere almanak. Maar hoe ga je daar nou weer zicht op krijgen? dat zoek ik ooit nog wel eens uit. Daar bestaan vast zoeksystemen voor.

Ondertussen word ik sinds 6 januari nogal gekweld door de vraag WIE er nou toch in volstrekte en doodse stilte bezig is om historische bijenboeken, voorbeeldig geëditeerd, op de Gutenberg-site te zetten. Eerst Hendrix en nu Dirks. Keurig hoor! Vakwerk! Maar wie gaat jouw werk lezen, vriend? Zou je niet eens ruchtbaarheid geven aan al dat werk? Of doe je dit alleen voor jezelf? Zou je je identiteit alsjeblieft bekend willen maken? Joehoe! Je hebt een lezer! Die kan je misschien meehelpen editeren!

Vreemdvreemdvreemd.


Groet,

Bart

[jossmits]

Behalve Dirks heb ik inmiddels gedownload: J Keys, The antient bee-masters farewell, 1796!!. E Bevan, The Honey bee, its natural history, etc 1827, L Langstroth, A Practical treatise on the hive, etc, 1859, E.Warré, L'apiculture pour tous, 1948.
Bijzonder leerzaam om deze oude werken te lezen.
Voor iemand die geinteresseerd is in de ontwikkeling van bijenkasten is het boek van Gene Kritsky aan te raden. The quest for the perfect hive 2010 oxford university press.

Jos

[pim123]

Ff digitaal 'doorgebladerd' ...gaaf hoor

[Bijenhoudster]

Ik ben juist zo op zoek naar nieuwe boeken. In de bieb van de Wur stonden ook bijna alleen oude boeken. Er is zoveel door ontwikkeld en veranderd. (ik begrijp wel dat de geschiedenis voor jullie interessant is hoor).