Volledige beschrijving, deel 14 (1797)

[Bart de Coo]

Yes! Weer eentje gevonden!

http://books.google.nl/books?id=DYRbAAA ... &q&f=false

Het gaat hier om een enorme reeks boeken waarin allerlei ambachten beschreven worden. Zie hier het veertiende deel dat over de bijenteelt gaat. Mensen die willen weten hoe men eind achttiende eeuw in de lage landen imkerde, hebben er nochtans niet zo veel aan. Dit werk is namelijk een vertaling uit het Frans. Dat is punt 1. Punt 2 is dat hier allerlei wilde experimenten beschreven worden. Wij zitten namelijk in de tijd dat belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen doordringen tot het grote publiek. Bijgevolg gaat men naarstig op zoek naar alternatieven voor de ronde korf van stro. Het gaat dan vooral om twee ontdekkingen, namelijk die van de redcel (o.a. Schirach) en die van de bruidsvlucht (Huber). Deze alternatieven zijn zo ver ik kan zien nooit erg succesvol geweest in Nederland. Pas met de introductie van de moderne stapelbare kast met losse bouw met raampjes die de bijenafstand respecteren (late negentiende eeuw), lijkt er schot in de zaak te komen. De korf bleef waarschijnlijk tot na WOII in de meerderheid (Cancrinus 1935, tweede druk 1948).

Deze vertaling is waarschijnlijk van de hand van de bekende radicale patriot Gerrit Paape (1752-1803) die ook gewoon een gezin te eten moest geven. Gerrit was geen imker - ik heb zijn biografie gelezen - en dus zal hij niet vertrouwd geweest zijn met de vaktaal. Ook dat vertekent dus het beeld. Er is ook nog een deel over de kaarsenmakerij, met daarin aardige inkijkjes in het imkersbedrijf.

De waarde van dit boek is denk ik vooral gelegen in het feit dat het laat zien hoe men worstelde met betere bijenwoningen en hoe men in 's hemelsnaam verlost wilde worden van het afzwavelen van bijen en het zwermprobleem.

Helaas heeft de uitzendstudent die het boek onder de scanner heeft gelegd niet de moeite willen nemen om de vellen met de fraaie platen achterin even open te klappen. Ik heb het boek destijds gelezen in de ub van Nijmegen en die platen vond ik eigenlijk best mooi. Nou ja.

Groet,

Bart

[Bart de Coo]

Als redacteur van het onvolprezen tijdschrift Bijenhouden lees ik nog wel eens een verenigingsblaadje. Een van mijn taken is om die periodieken in de gaten te houden, zodat we ten redactieburele een beetje weten 'wat er speelt'. Facebook, Twitter en forum zijn ook goede bronnen natuurlijk.

In de vandaag verspreide 'Convocatie' van de afdeling Dordrecht lees ik dit:

'De oudst bekende door de mens gemaakte bijenwoningen zijn kloskorven. Dit zijn uitgeholde boomstammen met een wanddikte van een paar centimeter. Er wordt een gat ingemaakt waar de bijen in en uit kunnen vliegen en dat als luchtgat dient. In de uitgeholde cilindervormige ruimte aan de binnenkant worden vaak enkele houten stokken dwars geplaatst om de bijenraten die de bijen gaan bouwen te stutten. De kloskorf is aan de bovenkant afgedekt maar toegankelijk voor de honingoogst. Ook zijn er kloskorven in liggende positie of half liggende positie. De vroegste archeologische bewijzen van kloskorven dateren van 3380 voor Christus.'

Het gaat mij om het woord 'kloskorf'. Dat woord werd in de Volledige beschrijving, deel 14 van 1797 voor het eerst gebruikt. Misschien is het dus wel verzonnen door Gerrit Paape. Het zou wel eens een letterlijke vertaling van het Franse 'ruche-tronc' kunnen zijn. In latere publicaties ben ik het woord nooit tegengekomen. Evenmin heb ik het woord ooit door iemand in het wild horen gebruiken.

Ik tref het woord dus vandaag voor het eerst van mijn leven in het wild aan. Leuk! Zullen wij 'Klotzbeute' gaan vervangen door 'kloskorf'?

Groet,

Bart

[jossmits]

Bart,
Ik geloof niet dat het woord kloskorf een letterlijke vertaling van het franse woord ruche-tronc is. het woord ruche kan m.i. vertaald worden met bijenvolk, bijenkast of bijenkorf. Tronc kan vertaald worden met (boom)stam. de letterlijke vertaling van ruche-tronc zou dan zijn boomstamkast of iets dergelijks. Ik denk eerder dat het ergens uit nederland komt. In de regio waar ik geboren ben (de liemers) werd (wordt) in het dialect gesproken over een klos hout. En dan klos in de betekenis van een groot blok en niet alleen, zoals in het woordenboek staat, voor een rond stuk hout. Een kloskorf is dan een bijenkorf vervaardigd uit een groot blok hout.
Ik vind het woord kloskorf trouwens ook veel mooier dan het woord klotzbeute. Dus in het vervolg maar kloskorf gebruiken.

Jos