PPO nieuwsbrief een rijzende vraag

[Jelte Pieter Dijkstra]

In de tweede editie van PPO bijen staat een buitengewoon interessant artikel van studente mevrouw Janneke Paalhaar. Supervisie de twee honingbijendeskundigen Calis en Boot en van der Steen van PPO.

Te lezen op:
http://enews.nieuwskiosk.nl/template/40 ... #item24638

Wat ik u nu wil voorleggen is het volgende. De conclusie van het onderzoek is dat vreemd stuifmeel, overgedragen door bijen onderling in de bijenkast, voor het volgende kan zorgen:

Daarmee is nogmaals aangetoond dat honingbijen goede kruisbestuivers zijn en genetisch contact kunnen leggen tussen individuen van dezelfde soort op relatief grote afstand van elkaar! Buiten de kas zou dat om kilometers kunnen gaan!

Bijen gaan dus niet geheel 'schoon' de kast uit. Echter bijen verpakken hun pollen in corbicula (of corbiculae) en maken het plakkerig met een beetje nectar wat ervoor zorgt dat pollen niet meer zullen kiemen. Ik vraag me dan ook af dat uberhaupt soortsvreemd stuifmeel, opgedaan in de kast, nog van enige betekenis is voor de bestuiving van een plant. Natuurlijk zal er een percentage nog kiemkrachtig stuimeel op de bij zitten (niet verpakt in korfjes). Na enige uren in de kast zal ook dit stuifmeel (hoge temperatuur) denk ik niet lange tijd meer kiemkrachtig zijn.

JP

[Leo van der Heijden]

Hallo Jelte,
Ik denk dat je de uitwisseling van stuifmeel tussen de bijen in het bijenvolk onderschat.
Het stuifmeel dat de bijen verzamelen in hun stuifmeelkorfjes is inderdaad verloren voor verdere bestuiving. Het stuifmeel dat nog in het harenkleed van de bijen zit echter kan nog best enige uren tot dagen kiemkrachtig blijven. Ik heb vroeger eens geleerd dat volken die gebruikt zijn voor de bestuiving in de zaadteelt eerst twee- tot driedagen moeten “schoon” vliegen voordat deze volken weer in hetzelfde gewas gebruikt mogen worden. Dit om ongewenste kruisbestuiving te voorkomen.
Dat stuifmeel in de kast door de hoge temperatuur gelijk dood zou gaan valt te betwijfelen. Bovendien, in het broednest is het 35 graden. Er omheen waar de voorraden worden opgeslagen al wat minder en de hoeken van de kast waar de haalbijen verblijven als ze niet kunnen vliegen is het de temperatuur nog lager. Stuifmeel kan zo best twee dagen kiemkrachtig blijven. Door het onderling contact van de bijen kan stuifmeel makkelijk van de ene bij op de ander overgaan. Zo kan stuifmeel van een bij die ten noorden van de kast voedsel zoekt stuifmeel overbrengen op een bij die voedsel zoekt ten zuiden van de kast. Voor de zetting van 1 zaadje is maar 1 goede stuifmeel korrel nodig.
Groet Leo.

[Jelte Pieter Dijkstra]

Hoi Leo,

leuk dat je reageert (met nuttige informatie). Tja het zou kunnen zijn dat ik de kiemkracht van stuifmeel onderschat hoor, maar de echte proef op de som nemen is dan ook het stuifmeel van een jonge bij afnemen en testen op kiemkracht. Anders zijn de resultaten van het onderzoek zo'n beetje nutteloos. Bijen kunnen het stuifmeel wel ver meenenemen maar de plant heeft er niets aan.

Verder vind ik de genoemde percentages best wel hoog wat de bijen vermorsen aan stuifmeel.
IDD is 1 stuifmeelkorrel genoeg om 1 zaadje te produceren, maar de praktijk leert dat een overmaat aan stuifmeel nodig is om een goede zaatzetting te verkrijgen. Tot nu toe is het bekend van vlinders dat zij ook het stuifmeel ver meenemen, van honingbijen en hommels is dat minder bekend. Het nadeel van honingbijen, wordt altijd genoemd, dat zij enorm bloemvast zijn en dus weinig aan kruisbestuiving doen. Dit zou nu dus minder gelden. Alhoewel er zal dus ook heel veel verschillende soorten stuifmeel op de bijenlichamen voorkomen. En als plant ben je alleen maar geintereseerd in de eigen soort!

jp

[Jaap v.Popering]

Tegenwoordig vind men drie dagen schoonvliegen in de bestuivingswereld te weinig , het moet zeker zes a zeven dagen zijn . Om het stuifmeel van een bij te testen op kiemkracht heb je enkel een mikroscoop nodig . Je neemt het stuifmeel van een bij en je doet dit in een suikeroplosing van ongeveer 15 % onder een vergroting van 400 x en je ziet duidelijk de kiem komen . Verder raad ik je aan om het boekje: Bestuiving Land en tuinbouwgewassen door honingbijen van L.G.M.Hensels eens te lezen .ISBN 90 5439 108 1

Jaap v P

[Jelte Pieter Dijkstra]

Tegenwoordig vind men drie dagen schoonvliegen in de bestuivingswereld te weinig , het moet zeker zes a zeven dagen zijn . Om het stuifmeel van een bij te testen op kiemkracht heb je enkel een mikroscoop nodig . Je neemt het stuifmeel van een bij en je doet dit in een suikeroplosing van ongeveer 15 % onder een vergroting van 400 x en je ziet duidelijk de kiem komen .

Ben wel benieuwd naar het volgende: Schoonvliegen is nog niet eerder gebezigd op het forum. Hoe werkt zoiets precies? Heb er wel een idee over, maar ben geen bestuivingsimker.

Verder. Het werken met een suikeroplossing, werkt dat bij alle soorten stuifmeel??

jp

[Jaap v.Popering]

Schoonvliegen betekend dat , om er zeker van te zijn dat geen enkele kiemkrachtige stuifmeelkorrel meer in de haren van een bij mag zitten van de te bestuiven gewassen of aanverwante soorten. Bij voorbeeld als je naar bloemkool gaat voor bestuiving mogen zij de laatste zeven dagen ook op geen ander soorten kool gevlogen hebben .Dan is de kans te groot dat er ongewenste bestuiving plaatsvindt.Daarom is bij de duurdere zaadsoorten een belending vereist van ongeveer 6 km .

Het vocht dat de stamper afscheid om een stuifmeelkorrel te laten kiemen is niet anders dan een suikeroplossing.

Ook een aan te raden boekje is ; De voortplanting van bloemen , door Bastiaan Meeuse en Sean Morris ISBN 90 274 7788 4

[Jos Verhulst]

Hallo Jelte,

Ik was laatst ook geinteresseerd in de kiemkracht van pollen en er blijken natuurlijk verschillende methodes te zijn om die te bepalen.

In eerste plaats is het volgens mijn bronnen zo dat er grote variatie tussen de plantensoorten is in de tijd dat het stuifmeel kiemkrachtig blijft. Van sommige Rosaceeen en lelies is bekend dat ze voor honderd dagen kiemkracht kunnen behouden. (Leduc, Monnier, Douglas 1990) Shivanna 1991 toonde aan dat stuifmeel van tabak die een korte tijd bewaard waren bij 38-45 C hun kiemkracht behielden.

Maar,nu het addertje onder het gras, Pandey 1990 bestraalde pollen met een voor het DNA dodelijke hoeveelheid straling, en guess what, deze pollenkorrels bleken ook gewoon te kiemen. Kiemtests alleen zeggen dus ook al niet zoveel.
Om echt zeker te zijn dat er behalve kiemkrachtige pollen ook voortplanting(ovulen) of zelfs kiemkrachtige zaden ontstaan, zal je ook de hoeveelheid zaden en hun kiemkracht moeten evalueren. Maar dat kost dus veel tijd.

[Jos Verhulst]

Ik wil nog wel even toevoegen dat dit laatste onderzoek erop was gericht haploide zaden te produceren, het illustreert feitelijk alleen dat het niet noodzakelijk is dat de mannelijke celkern van de stuifmeelkorrel in leven hoeft te zijn om een pollenbuis te vormen.

Pollenbuisvorming en kieming is nog steeds een goede toets voor kiemkracht va het pollen. Normaal is het zo dat er een speciaal medium wordt gebruikt, het Brewbaker-Kwack medium om pollenkieming te kwantificeren. Maar een gewone suikeroplossing werkt ook, suikerconcentratie afhankelijk van de soort. Gemiddeld ongeveer 10%, voor brassica 20 %, orchideen 2% . Sommige stuifmeelsoorten zijn zeer lastig of onmogelijk te kiemen in vitro. Truukjes met het toevoegen van allerlei stofjes werken soms.

Wat je ook kan doen is kijken of de membraan nog intact is, met de Fluorochroom methode. Wat je daarmee aantoont is of er een esterase actief is in de pollenkorrel en of de membraan nog intact is. Dit heeft een predictability hoger dan 80 procent voor de kiemproef.

Het probleem bij al deze methoden is dat je wel moet weten waar je de grens legt, hoeveel pollenbuis is positieve kieming, hoeveel fluorochroom in de cel is positief, etc.
Maar misschien wil niemand dit eigenlijk weten,

Groeten,

Jos

[Jelte Pieter Dijkstra]

Beste Jos,

Natuurlijk wil iemand dit weten! In ieder geval ik.
Ik heb nog nooit iets met pollen kieming gedaan. Maar wie weet in de toekomst.
Het zou best eens interessant zijn om te kijken bijv. hoeveel kiemkrachtige pollen (nog) in een bijenvolk aanwezig zijn en van welke soorten. Ik heb er weinig van gehoord. Ook kun je bijensoorten met elkaar vergelijken. Het is temeer interessant aangezien het (plant)trait onderzoek enorm in de belangstelling staat. Snelheid waarmee pollen kiemen is een duidelijke eigenschap die (jouw verhaal horende) verschilt binnen planten. Meestal is het zo dat het zeer variable eigenschappen zijn. (Net zoals suikertype productie van planten of hoeveelheid suiker productie.) Binnen families of zelfs genera zijn en dan enorme verschillen te vinden, maar dit hoeft natuurlijk niet zo te zijn.

jp

[Jos Verhulst]

Hallo Jelte,

Het lijkt mij idd ook best interessant, misschien is het een idee om eens uit te zoeken of er onderzoeken bekend zijn van tijden dat stuifmeelkorrels in leven blijven onder verschillende omstandigheden, met data over zaadzetting en zaadkieming.
(Want sommige data die niet op deze manier gecheckt zijn kunnen de discussie nogal vervuilen)



Dit is in ieder geval relevant om te begrijpen wat de werkelijke betekenis is van pollenoverdracht door bijen in de bijenkast en bijvoorbeeld ook voor de verspreiding van BT mais pollen, die dan misschien ook veel grotere afstanden kunnen reizen.

Ik kan me ook een reviewartikel herinneren met spannende data van stuifmeelkorrels die onder vochtige of juist droge omstandigheden kunnen kiemen. Op basis hiervan konden stuifmeelkorrels worden ingedeeld in partially dehydrated en fully hydrated kernels op het moment van "dehiscence" het moment dat ze van de meeldraad af komen.

Het staat op mijn PC thuis, ik zit nu op de uni.
Ik kan me herinneren dat het ging om een verband tussen de bloeiomstandigheden van planten en de kiemomstandigheden van hun stuifmeel. Ik zal het vanavond eens opzoeken.

Groeten,

Jos