korenbloem

[Jelte Pieter Dijkstra]

Dit stuk is afkomstig uit de Leeuwarder Courant van zaterdag 14 juli 2001 en geschreven door Theo Schildkamp.


Bier Brood en bloemen

Wat werken we hard! Het dagelijkse brood is ons heel wat waard. Een biertje om een uur of vijf is dan ook wel verdiend. Bier en brood: kan het Hollandser? Toch moeten we het graan voor deze alledaagse producten uit het buitenland halen. Want koren, dat hebben we niet meer. Het land is groen in plaats van goudgeel. Jammer, want met het graan zijn typisch Nederlandse planten en dieren verdwenen, zoals de Veldleeuwerik en de Kwartel, de Bolderik en de Korenbloem.

Het is altijd een van onze meest geliefde veldbloemen geweest, de korenbloem. Uiteraard vanwege zijn prachtige blauwe kleur. Aan zijn kleur heeft de plant een gedeelte van zijn wetenschappelijke naam te danken; Cetaurea cyanus. Het Griekse 'cyanos' betekent blauw. Nog altijd wordt uit de korenbloem cyanine gewonnen, een lazuurblauwe kleurstof die gebruikt wordt voor het kleuren van wol en parfums.

Eigenlijk is de korenbloem niet eens een echte bloem. Wat wij de bloem noemen is een feite een soort boeketje dat uit vele afzonderlijke bloempjes bestaat. Die kun je in twee groepen verdelen. De betrekkelijke grote blauwe bloemen aan de buitenzijde bezitten meeldraden noch stamper en stellen dus op zichzelf niets voor.
Maar hun functie is belangrijk. Ze trekken niet alleen ónze aandacht, maar vooral die van insecten.

Door hun grote en hun kleur lokken deze nepbloemen bijen, hommels, vliegen en vlinders, die er lekker veel nectar denken aan te treffen, maar natuurlijk bedrogen uitkomen.
Tor hun geluk blijkt die nectar een ietsje verderop wel aanwezig: in de tweede categorie bloemen. De opzichtige lokbloemen dienen dus slechts als reclame.

Te midden van die grote randbloemen staan de echte bloempjes dicht opeen. Het zijn onooglijke dingen, die buisbloemen worden genoemd. Toch bezitten deze schijnbare niemendalletjes een even grappig als ingenieus mechanisme: de meeldraden zijn net zo prikkelbaar als hardwerkende mensen die na hun strijd om het dagelijkse brood hun biertje nog niet hebben gehad. Bij de geringste aanraking krimpen ze geïrriteerd ineen. Omdat ze met elkaar zijn verbonden en tezamen een buisje vormen, zakt dit hele buisje als het ware door de knieën. De stijl, die zich midden in het buisje bevindt, perst dan het stuifmeel uit het kokertje naar boven.

Het mechanisme is vergelijkbaar met dat van een balpen. Zou aan de binnenzijde van de pen stuifmeel zitten, dan zou het topje van de stift dit naar buiten duwen, wanneer de pen in de schrijfstand wordt geklikt. Raakt dus een bijentong of een hommelpoot de meeldraden, dan floept het stuifmeel ogenblikkelijk uit het buisje om het insect te flink bepoederen. En daar gaat het natuurlijk om.
Tegenwoordig zien we de korenbloemen in ons land slechts aan de randen van velden, in bermen en op braakliggende terreinen. Tussen de maïs of in weiland zal je hem niet vinden.
Blauwe edelstenen behoren namelijk in een gouden zetting, niet in een groene. Maar helaas, de gouden korenvelden zijn verdwenen en met hen de korenbloem.

J.P.
------------------------------------------------------------------------
Van: Burgum, Fryslân  |  IP: ingelogged