Winterheide

[Hennie Peters]

Vanmorgen om vijf over zeven stond ik bij het ministerie van landbouw in Wageningen op de stoep te wachten. De beheerder was iets later dan normaal met het openen van de deur.

Dus had ik tijd om even rond te kijken in de bloemperken. Tot mijn verbazing stond daar heide in bloei. Mijn eerste gedachte was dat zullen wel droge bloemetjes van vorig jaar zijn, even in geknepen maar ze vielen er niet af.
Toen de deur open werd gedaan vroeg ik wat voor soort heideplantjes het waren. Het antwoord: Winterheide, en vorige week zaten daar heel veel bijen op.

Nu is het twaalf uur en zit ik me hier af te vragen of ik vanmorgen voor de deur heb staan dromen of bestaat er echt winterheide die al in februari bloeit. ?

Even zoeken op het internet levert dit resultaat: 'Erica carnea'

De winterheide is een uitblinker tussen alle heidesoorten. In principe gedijt heide alleen op zandige, zure grond. Erica carnea is hierop een goede uitzondering. Erica carnea is een van de weinige heidesoorten die goed groeit op elke gangbare tuingrond. Erica carnea draagt een aantal Nederlandse namen waaronder sneeuwheide, winterheide en voorjaarsheide. Deze namen slaan natuurlijk op de bloeitijd die loopt van februari tot begin april. Ook tijdens zeer strenge winters toont de winterheide zich als een plant die niet snel opgeeft. Bovendien hoeft deze heidesoort niet te worden gesnoeid, terwijl een beetje kortwieken voor de meeste andere heidesoorten wel nodig is om een compacte plant het houden.

[Hans van der Post.]

Dus had ik tijd om even rond te kijken in de bloemperken. Tot mijn verbazing stond daar heide in bloei. Mijn eerste gedachte was dat zullen wel droge bloemetjes van vorig jaar zijn, even in geknepen maar ze vielen er niet af.
Toen de deur open werd gedaan vroeg ik wat voor soort heideplantjes het waren. Het antwoord: Winterheide, en vorige week zaten daar heel veel bijen op.

Ja Hennie je moet je op voorbereiden dat er nog veel meer is dan bijen in een kast houden.
Hans:D

[Hennie Peters]

Ik geloof je onmiddelijk Hans.

Echter, de afgelopen weken heb ik hier van alles gelezen over sneeuwklokjes, crocussen en oranje stuifmeelbolletjes maar niets over deze Erica Carnea.
Valt er bij deze winterheide ook stuifmeel te halen of snoepen de bijen alleen maar even lekker van de nectar ?

Ik was al even aan het zoeken geweest op het net en in de mooie "nieuwe" Schotman maar deze informatie kon ik niet boven water krijgen.

groet,
Hennie

[maartenkleijne]

De winterheide is in theorie een goede drachtplant, zowel nectar als pollen. Maar vaak is het te koud om erop te vliegen en als het wat warmer is is ie snel uitgebloeid. Toch is het zeer de moeite waard er een bedje mee te maken op een zonnige plaats.

[Els Kleijnendorst]

Winterheide is een prima drachtplant en wordt heel druk door de bijen bezocht. In veel voorjaarshoningen tref je de pollen aan. Een aantal dagen geleden maakte ik bijgaande foto. In de 'Drachtplantengids voor de bijenteelt'

[Hennie Peters]

De heide die ik heb gezien had iets kleinere bloemetjes dan die op de foto van Els. Waarschijnlijk zijn er binnen de winterheide ook nog meerdere variaties te vinden.
Ik was me er van bewust dat er op gebied van planten nog veel te leren is. Helma heeft altijd de tuin verzorgd, ik heb me daar nooit mee bemoeid. Althans niet meer dan zo nu en dan eens een keer het gras maaien, en de vuurdoorn snoeien omdat ik iets harder in de snoeischaar kan knijpen.
En ze heeft me al laten weten dat ze geen heide in de tuin wil, vind ze niet mooi. Ik ga niet protesteren, meer inspraak zou kunnen betekenen vaker maaien en ik kan altijd nog de buren winterheide voor hun verjaardag geven

Els,
Wat voor preparaten maak je precies ? Bekijk je ze onder een microscoop ?

[Els Kleijnendorst]

Hennie,
iedere stuifmeelkorrel heeft een unieke vingerafdruk, gebaseerd op de vorm en maat, de structuur van de extine, het aantal pori en hoe deze verdeeld zijn over de pol, enz. Door nu wat rijp stuifmeel, direct afkomstig van een plant op een microscoopglaasje te bewaren, krijg je een controle-preparaat. De structuur van de pol wordt door kleuring nog duidelijker. (het gaat dus inderdaad onder de microscoop)
Er zijn boeken met foto's van pollen, of tekeningen (bijv. die van Arjen Neve), ook op internet kan je ze vinden (kijk maar bij de drachtplantengids op het forum), maar bij twijfel over de oorsprong geeft m.i. alleen de vergelijking met een eigen preparaat de doorslag. En zelfs dan zit je er soms nog naast .

Wil je nu weten op welke planten je bijen de honing hebben verzameld, dan centrifugeer je de in de honing aanwezige pollen uit en vergelijk deze met je controle-preparaten.
Na een aantal jaren loopt de kwaliteit van je preparaten echter achteruit, de gebruikte kleurstof neemt dan teveel details weg. Het is tijd om nieuwe te maken. En dat bleek ook bij de mijne toen ik verleden jaar de door de imkers naar de Floriade meegenomen honingen onderzocht op hun oorsprong.

[Hennie Peters]

En als je dan weet welke pollen erin voorkomen en in welke verhouding, kun je dan bepalen uit welke streek de honing komt ?
Of gaat het je slechts om de planten ?

[wilde]

dan centrifugeer je de in de honing aanwezige pollen uit

Els, dat schrijf je zo even tussen neus en lippen, maar hoe doe je dat?
Ik heb een goede microscoop, maar zou niet weten hoe en waarmee ik een taaie massa als honing zou kunnen centrifugeren.
Hoe en waar is de pollen voor het preparaat dan zichtbaar?
Imkergroet, Albert

[Els Kleijnendorst]

Hennie: in Nederlandse honing gaat het om de planten en of een bepaalde honing ook de naam van die plant mag dragen. Dat is inderdaad afhankelijk van het percentage aangetroffen pollen van die plant. Voor fruithoning is dat bijv. 45%, voor Linde slechts 20% en Phacelia of Tamme kastanje moeten 90% van de betreffende pollen bevatten. Maar behalve het percentage pollen moet een dergelijke honing ook nog de juiste smaak en structuur hebben. En een hoogst enkele maal tref je er pollen in aan van planten die in Nederland niet voorkomen, zo vond ik eens behalve meerdere pollen van de Mimosa, alleen stuifmeel van zonnebloemen, rozemarijn en tijm in hetzelfde honingpreparaat en dan weet je: het betreft hier een gehele pot buitenlandse honing, mede omdat er geen enkele algemeen in Nederland voorkomende pol in aanwezig was. En honingen uit China en Cuba bevatten bijv. bijna altijd heel fijne celdeeltjes van suikerriet.
Maar als het iets moeilijker wordt, kunnen alleen experts over dit soort, al of niet moedwillige foutief benoemde honingen uitsluitsel geven.

Albert: als je een klein beetje honing vermengt (verdunt) met water, dan kan het stuifmeel er met een laboratoriumcentrifuge uitgehaald worden. Ook is het mogelijk om je honingwater mengsel een paar dagen te laten staan, het stuifmeel zal dan op de bodem bezinken. Maar als je het precies wilt weten raad ik je het boekje Pollenanalyse aan.