Bijen & gengewassen

[Bart de Coo]

Waarom zouden genetisch gemanipuleerde gewassen schadelijk zijn voor de bijenteelt?


In de nieuwsbrief van de imkers uit Nordrhein-Westfalen (http://www.bijenhouden.nl/forum/topic.asp?TOPIC_ID=7709), staat een persbericht dat ik even als volgt samenvat. Op 6 oktober hield de Deutsche Imkerbund in Frankfurt zijn jaarlijkse vergadering van vertegenwoordigers uit de deelstaten. Van de afdeling Westfalen-Lippe kwam het voorstel om stelling te nemen tegen de gevaren van genetisch gemanipuleerde gewassen. Dat voorstel werd na een uitvoerige discussie aangenomen. De Duitse imkers roepen de bondsregering op tot een drietal maatregelen, waaronder het waarborgen van de mogelijkheid om honing te winnen die niet afkomstig is van gengewassen.

Wat mij nu vooral interesseert, is de argumentatie die aan die oproep vooraf is gegaan. We lezen verder. (Ik formuleer hier en daar wat provocerend. Laat je daardoor vooral aansporen, maar niet opnaaien [;)])

‘Bei der Diskussion stand vor allem die Sorge um Reinheit und Naturbelassenheit des Deutschen Honigs (…) im Vordergrund’ Oftewel, Duitse honing moet ‘rein’ zijn en ‘natuurlijk’. (‘Wir wollen es dabei belassen’ betekent ‘Wij willen het daarbij laten’. ‘Naturbelassen’ vertaal ik dus maar met ‘natuurlijk’.) Het klinkt voorlopig erg romantisch en sentimenteel: wat maakt het nou uit of een bij een ‘natuurlijke’ pol of een ‘genpol’ mee naar huis sleept? En wanneer is honing eigenlijk ‘rein’?

‘Bienen und Bienenprodukte seien in besonderer Weise von gentechnisch veränderten Organismen betroffen.’ Let op het woordje ‘seien’. Dat betekent ‘zouden zijn’. De schrijver van het persbericht houdt duidelijk een slag om de arm. Waarom zouden bijen ‘gedupeerd’ (betroffen) worden door gengewassen? Nogmaals, wat maakt het nou uit of een bij vliegt op een veredeld gewas of een gemanipuleerd gewas?

‘Die Novellierungen des Gentechnikgesetzes reichen bei weitem nicht aus, um die Probleme der Imker zu lösen.’ Er zijn in het verleden dus wel degelijk wetswijzigingen geweest met het oog op de insectenfauna, lees ik hierin. Welke dan? Weet iemand dat?

‘Mit den gesetzlich vorgesehenen Abstandsregeln ist die Kontamination durch Pollen- und Bienenflug nicht berücksichtigt.’ De Duitse wet schrijft kennelijk een bepaalde afstand voor, tussen gengewassen en natuurlijke gewassen – van dezelfde soort, neem ik aan – om onderlinge kruising tegen te gaan. Wat zou zo’n kruising nou voor schade kunnen aanrichten? Vraagt de leek zich af.

‘Dies widerspricht der gesetzlich garantierten Wahlfreiheit.’ Dit snap ik. Als de imkers niet meer kunnen garanderen dat hun bijen niet op gengewassen hebben gevlogen, dan kun je de consument ook geen ‘gengewasvrije’ honing garanderen, terwijl de wet voorschrijft dat de consument die keuze moet kunnen hebben. Dit staat uiteraard los van de vraag wat dat nu uitmaakt: ‘genhoning’ of ‘natuurlijke’ honing.

Om kort te gaan, zou de NBV ook eens zo’n oproep aan ons Ministerie van Landbouw moeten doen? Of is dat nergens voor nodig?

Groet,


Bart de Coo

[arjan_vanderveen]

Bart,

Er zijn een aantal zaken die meespelen. Zo is het belangrijk te weten hoe een gewas gemodificeerd is. Er zijn gewassen waar een gen ingebracht is die er voor zorgt dat de plant zelf gifstoffen tegen insecten produceert; honing en stuifmeel kunnen dan dus giftig zijn voor bijen. Een andere reden om gewassen te modificeren is om een plant ongevoelig te maken voor landbouwgiffen. Het gevolg is dan extra bestrijdingsmiddelen in stuifmeel en honing.
Overigens hanteert Duitsland inderdaad afstanden tussen gemodificeerde en niet-gemodificeerde gewassen. Helaas is die afstand onvoldoende gebleken. Uit Duits onderzoek blijkt dat genen van gemodificeerde kool(zaad)achtigen in wilde soorten ingekruist is.
Aandacht voor wat wel en wat niet kan of wenselijk is bij kunstmatige genetische aanpassingen is inderdaad op zijn plaats.

Groet, Arjan

[Bart de Coo]

Arjan,

Dat klinkt kraakhelder. Sommige gengewassen kunnen giftig zijn en sommige kunnen leiden tot meer bestrijdingsmiddelen in het stuifmeel en in de honing.

Verder heb je het over kool(zaad)achtigen die zich gekruist hebben met genetisch gemodificeerd koolzaad. Het persbericht noemt inderdaad mais en Raps(=koolzaad) met name. (Overigens, vergeet niet dat mais soms een goede stuifmeelleverancier kan zijn! Zie de drachtplantengids van Hensels!) Maar welke schade kunnen de 'natuurlijke' koolzaadachtigen ondervonden hebben van 'besmetting' met pollen van 'genkoolzaad'? Dat kan toch nauwelijks epidemische vormen aannemen?

Bart

[LWPisa]

Schade is een relatief begrip, even los van "vreemde" pollen in de honing...genmanipulatie kan een impact hebben op ecologisch niveau met effecten die je niet voorziet...

Ietsje vergezocht ..als bijvoorbeeld een gen voor herbicide resistentie van een cultuur soort naar een wilde soort overspringt en die wilde soort vormt een "plaag" dan is het niet meer mogelijk om die soort met herbicide X te bestrijden en moet er een ander "plaagmanagment" komen: branden, anders maaien, ander herbicide, ik noem maar wat...waar voor imkers belangrijke soorten al dan niet sterk door achteruitgaan.

L

[maartenkleijne]

"..waar voor imkers belangrijke soorten al dan niet sterk door achteruitgaan."

Of juist vooruit gaan! en 'plaag' van resistent koolzaad in de wegbermen lijkt mij wel leuk.

[LWPisa]

Dan kan ook Maarten...maar als de biodiv qua stuifmeelleveranciers erop achteruit gaat door een ander beheer dan heb ik het liever niet

[Ria van den Berg]

Dan kan ook Maarten...maar als de biodiv qua stuifmeelleveranciers erop achteruit gaat door een ander beheer dan heb ik het liever niet

Wij hebben hier nu al tien jaar genetisch gemodificeerd koolzaad. In de wegbermen zien we het weinig. Het kan kennelijk niet concureren tegen wat er al staat. We hebben wel veel honing klaver (sweet clover) in de berm, ook ooit ontsnapt, niet genetisch gemodificeerd, maar het voelt zich erg thuis op de zware klei.
Hier is het koolzaad meestal tolerant t.o.v. "Round up", het is voor boeren een uitkomst op land met veel onkruid, hoe lang nog, daar maken ze zich nog niet al te veel zorgen over. Er is wel fors geprotesteerd toen Monsato ook genetisch gemodificeerde tarwe op de markt wilde brengen, want onkruidbestrijding in tarwe is veel beter te doen en dan worden de boeren nog meer afhankelijk van de grote bedrijven. Ze moeten een aardig bedrag per "acre" (0.4 ha) betalen en een overeenkomst tekenen, waarin ze o.a. beloven geen zaaizaad achter te houden. Tot nu toe werkt het protest en is het niet op de markt gebracht.

vanuit de Peace River Vallei, Ria van den Berg
leven op een imkerij in Canada : http://www.vandenbergfamily.ca

[Bart de Coo]

Ria,

Dank je wel! Je noemt een aantal namen die me even ontschoten waren. Lees verder.

Een aantal jaren geleden had het onvolprezen tv-programma Keuringsdienst van waarde* een uitzending over de sojabonenteelt in Argentinië. Het verhaal was als volgt.

In Argentinië worden enorme oppervlaktes aan oerbos gekapt voor de teelt van genetisch gemodificeerde sojabonen. Die bonen zijn zodanig gemodificeerd, dat ze ongevoelig zijn voor ee bepaald insecticide: 'Round Up'. Die genbonen worden geleverd door een enorme multinational met de naam Monsato. En wie levert dat insecticide Round Up waar die sojabonen zo goed tegen kunnen? Juist, Monsato. En zo is de cirkel rond.

Overigens voert het Wereld Natuurfonds op dit moment actie voor het behoud van de natuurlijke leefomgeving van de jaguar. Dat beest krijgt het moeilijk doordat zijn habitat ten prooi valt aan de sojabonen. Tsja mensen, óf je behoudt de jaguar, óf je eet varkensvlees, zo simpel is dat. De milieuverwoesting die de sojateelt in Argentinië aanricht, is echt onbeschrijflijk. Eerst de oerbossen platgooien en dan dat Round Up eroverheen.

Maar mijn vraag aan jou is, Ria: laat jij jouw bijen op genetisch gemodificeerd koolzaad vliegen dat bespoten wordt met Round Up, of heeft dat niet zo veel zin? Ik kan de vraag ook heel anders stellen: komt er honing op de markt met residuen van Round Up erin, of is dat tóch onmogelijk, om de eenvoudige reden dat een bij die vliegt op bespoten gewas tóch sterft? In dat geval hoeft de consument zich cynisch genoeg geen zorgen te maken!


(* Keuringdienst van waarde heeft aanstaande donderdagavond een uitzending over... honing! Via internet zelfs in Canada te bekijken!)


Groet,

Bart de Coo

[agastache]

Bart,
Round up is geen insecticide maar een herbicide en wel een systemisch werkend herbicide met de werkzame stof glyfosaat.
Het spul wordt door de bladeren opgenomen en trekt door de gehele plant tot de wortels, vandaar de goed werking tegen wortelonkruiden.
Bijen lopen geen direct gevaar als ze op met round up bespoten gewassen vliegen. Het gevaar is dat ze de geur van het spul meenemen en niet meer als "eigen volk" door de wachtbijen herkend worden, dus de toegang tot de kast ontzegd worden.
Overigens ben ik het met de rest van je betoog eens en vind dat de multinationals als monsanto (te) veel macht hebben te beslissen wat boeren mogen en kunnen telen.
groeten

[Ria van den Berg]

(* Keuringdienst van waarde heeft aanstaande donderdagavond een uitzending over... honing! Via internet zelfs in Canada te bekijken!)

Maar dan moet je wel snel internet hebben. Wij zitten nog op een telefoonlijn, als onze kinderen thuis zijn, kunnen die hun frustratie niet binnen houden, Leen en ik zijn er aan gewend.

Onze bijen vliegen al meer dan tien jaar op dat genetisch gemodificeerd koolzaad. In het begin wilde onze Co-op dat we onze standen daarbij vandaan hielden. We zitten in een gebied met veel kreken, daar gaat vaak geen weg door, maar de bijen vliegen erover. We hebben er tot nu toe geen nadelige gevolgen van gezien. Zelf hebben we, toen we nog wat akkerbouw deden, bewust gekozen voor niet genetisch gemodificeerd, maar het gaf een lagere opbrengst en onkruidbestrijding was lastig.

vanuit de Peace River Vallei, Ria van den Berg
leven op een imkerij in Canada : http://www.vandenbergfamily.ca