Voorjaar

[Erik Speksnijder]

Na een moeizame start lijkt het voorjaar nu toch echt te zijn ingezet. De afgelopen dagen kwam het na een nachtvorstje, overdag al enkele keren in de buurt van de 15 graden.
Ineens komt alles op gang. De aardhommelkoninginnen en zelfs een enkele weidehommelkoningin doen zich tegoed aan het groot hoefblad en de eerste gele katjes van de boswilg. Ook kruipen her en der reeds de eerste mannelijke leden van onze wilde bijtjes tevoorschijn. Zo zag ik de afgelopen week al enkele mannetjes van de rose metselbij en vloog ook een mannetje van een (onbekend) groefbijtje me gisteren voor de voeten.
De sleedoorn laat her en der al z'n bloesem zien en ook de inheemse vogelkers komt met z'n blaadjes en bloesem reeds her en der naar buiten.
Tijdens een wandeling door de Schotsman (een natuurgebied aan het Veerse Meer), waarbij fitis en tjiftjaf al van zich lieten horen, zag ik een gehakkelde aurelia rondvliegen. Ook kwam ik bij een watertje het dril tegen van de bruine kikker en kon ik meerdere padden over de bodem van de heldere watergang zien schuifelen.

Vanaf nu breekt er voor ons imkers en natuurliefhebbers weer een mooie tijd aan. Ga er op uit en geniet ervan.

Erik

[wilde]

Erik, naar aanleiding van je voorjaarsaanmoediging heb ik 2 vragen.
Je schrijft over de aanwezigheid van een weidehommelkoningin. Was dat de normale kleurfase? Dus met op het 2e achterlijfsegment een gele kleurband of was die afwezig? Ook de kop zou afwijkend van kleur kunnen zijn. Vorig jaar had ik deze afwijkende vorm in een nestkast. Ik heb wat hommels opgestuurd naar Theo Peeters de expert in nederland voor determinatie van insecten. Via de insectenwerkgroep van de KNNV ben ik bij hem terechtgekomen. Ik had goede argumenten voor een andere soort op grond van kleur, kopvorm en broednest, nl. de bombus cullumanus (Waddenhommel). Ik weet dat dit eigenlijk niet kan, want die is in Nederland uitgestorven. Kwam vroeger uitsluitend op de Waddeneilanden voor. Theo Peeters meende echter, dat de hommels die ik opzond, exemplaren waren van de weidehommel in een afwijkende tekening. Hij gaf jammergenoeg geen nader commentaar op mijn bedenkingen. Al met al was het voor mij niet 100% overtuigend. Vandaag zag ik opnieuw een hommel van deze kleurtekening in mijn tuin. Deze hommelsoort is al jarenlang een trouwe gast in mijn tuin en is altijd zeer vroeg, tegelijk met de eerste aardhommels.

Je meldt ook nog insectenbezoek aan bloeiend groot hoefblad. Die plant heb ik ook in mijn tuin, maar ik heb er zelden insecten op gezien. Het lijkt een totaal oninteressante plant voor insecten. Het zijn bij mij uitsluitend vrouwelijke bloeiwijzen. De plant is mogelijk tweehuizig, doch mannelijke planten schijnen uiterst zeldzaam te zijn, zodat voortplanting via zaad nauwelijks geschiedt. Mag ik aannemen dat het bij jou ook om vrouwelijke planten ging? Ik houd de planten voor het prachtige blad, waarop in de zomer bij mij veel vlinders komen zonnen.
Groeten, Albert de Wilde

[maartenkleijne]

In het archief is een mooi verhaal van Hennie Oes te vinden over groot hoefblad als prima drachtplant voor bijen.

[Erik Speksnijder]

Hoi Albert,

Deze eerste weidehommelkoninginnen zijn normaal van kleur. De kleurafwijking, waar jij over spreekt, zie ik ook jaarlijks in de heemtuin, weliswaar pas wat later in het seizoen. Ik heb er nog wel een (vage) foto van, die ik kan opzoeken (en een opgeprikt exemplaar). Ook ik dacht in eerste instantie aan de waddenhommel. Wie weet, misschien is dit beestje toch nog niet verdwenen.


Erik

[Erik Speksnijder]

Albert,

Het groot hoefblad, waar ik momenteel ruim bezoek van hommels en bijen op waarneem, is mannelijk. De meeste bijtjes zie je na hun bezoek wegvliegen met klompjes wit stuifmeel, terwijl de meeste hommels er naar nectar zoeken.
Over insekten bij hoefblad kwam ik trouwens het volgende tegen:
Als nectar- en/of stuifmeelbron is groot hoefblad van betekenis voor vroeg vliegende hommels en andere bijen, vlinders (bijvoorbeeld de citroenvlinder) en zweefvliegen, maar de wisselvalligheid van het weer in de bloeitijd maakt dat het insektenbezoek zeer ongelijk uitvalt. Aan groot hoefblad gebonden is de Grote hoefbladsnuittor, die met een lengte van ongeveer anderhalve centimeter de grootste in Nederland voorkomende snuitkever is. De larve ontwikkelt zich in de wortelstok van de plant, de volwassen kever zit dikwijls op de bladeren. Hij komt voor in Zuid- en Midden-Limburg. De op groot hoefblad vliegende uilvlinder (Hydraecia petasitis) lijkt zich in ons land uit te breiden: van voor 1955 zijn slechts 2 vondsten bekend, sindsdien is deze soort echter op verscheidene plaatsen in het westen, midden en zuiden van ons land aangetroffen. Een zeldzame vlinder uit de bladrollerfamilie, waarvan de rups in de wortelstok van groot hoefblad leeft, is Epiblema turbidana. Een zeer zeldzame vedermot, die zich tot het groot hoefblad beperkt en bij ons alleen in Zuid-Limburg is aangetroffen, is de Platyptilia capnodactyla. Als vijfde specialist op deze plant is de zweefvlieg Cheilosia canicularis te noemen, waarvan de larve zich in de bladsteel ontwikkeld. De volwassen zweefvlieg is voornamelijk aan het begin van de herfst op gele composieten te vinden en valt alleen al door haar grootte op; haar lichaam is meer dan een centimeter lang. In ons land is zij alleen bekend van Zuid-Limburg en de omgeving van Winterswijk.



Erik