Bijenhouden.nl

In mijn jeugd vroeg ik eens aan een boer die rogge stond te zichten: 'is een zeis niet veel makkelijker?'.
Toen was ie zo aardig meteen een zeis te halen en gaf mij de opdracht rogge te maaien met de zeis. Dat gaat dus niet, de rogge is te taai, en met de zeis ruk je de hele plant uit de grond. Met de zicht ga je de taaie rogge met een andere beweging te lijf en dan snij je de halmen precies zoals je het hebben wilt.

In Drenthe maaiden mijn vader en opa met de Zende (zeis), De strijkstok heette inderdaad ook de strik. Zo'n strik was een houten stok van ongeveer 30 a 40 cm en was aan beide zijden voorzien van een blauw of roodachtige steen waar de 'zende' mee werd geslepen.
Als de 'zende' te stomp was geworden om te slijpen met de strik, werd deze 'gehaard'. Metalen pen in de grond, en een vreemd model hamertje, waar het uiteinde van de 'zende' wordt uitgehamerd en gehard.

De zeis werd gebruikt voor gras, maar ook voor rogge e.d. In Orvelte, waar ik ben geboren en getogen, zijn nog steeds dors en oogst dagen. Er wordt ook nog op de ouderwetse manier rogge gemaaid. In het begin (70er en 80er jaren) werden enkele gesaneerde agrariers gevraagd voor de klus. Ik woon er al ruim 30 jaar niet meer, maar bij een bezoek aan mijn moeder die er nog woont, loop ik er wel eens lang. Mijmerend over vroeger..... As 't vandage niet kloar kump, dan mor'n moar.

Ga weer aan het werk.. druk druk druk...

Jannes

Als je het stro van het land heb, is fase 1 klaar.

De volgende stap is het opschonen van de stro, een zak cement staat op de uiteinde van een steel van een hark, die ik gebruikt om de stro door te halen.
Vroeger zo'n super groot spijker plank gebruik, maar een hark heeft bijna iedereen en werk even goed.
Als het schoon is wordt het gebundeld, niet te dik je heb per keer toch niet veel nodig.
Dan de aren er afknippen, en droog opbergen, tot je gaat vlechten. Het graan halen we uit de aren om t.z.t. weer uit te zaaien.

Wij hebben geprobeerd de rogge met de zeis te maaien, maar het grote bezwaar was inderdaad dat je er op die manier niet van die mooie bundels van kon maken: het viel alle kanten op. Daar stond dan weer tegenover dat je de bundels achteraf, nadat het met de zeis gemaaid was, alsnog kon maken door die met de zicht en de mathaak bij elkaar te rapen. Wim zei dat iemand in zijn buurt dat geadviseerd had.

Wat betekent de zeis of de zicht 'kloppen'? Dat snap ik niet.

Inderdaad zette Wim de zicht vaker aan dan één keer per kwartier. Ik sloeg er maar een slag naar. Eén keer in de vijf minuten zal dichter bij de waarheid komen. Het is een mooie manier om even te rusten. Dus wellicht dat de zichtmaaier wat vaker aanzet dan strikt noodzakelijk is .

Het gras haalden wij uit de halmen met een derde persoon, die het gras er telkens uit harkte, zei ik al. Een harksteel onder een cementzak werkt kennelijk ook prima. Goed idee.

Er bestaat nog een mooi stuk vergeten gereedschap om tijdens het vlechten de aren eruit te trekken. Ik hoop dat ik die eens kan namaken. Daar heb ik eigenlijk een smid voor nodig. Ik heb viavia connecties met de smid van het openluchtmuseum. Ik zal mijn connecties weer eens gaan masseren en bewerken . Het gaat om een houten handvat met een ijzeren krul eraan, zeg maar. Mocht je in het bezit zijn van het recent verschenen boekje Wegwijs in de oude imkerij ('Uitgegeven ter gelegenheid van het 85-jarig bestaan van de Bijentelersbond Lanaken en Omstreken' [2012]); het staat rechts onderaan op p. 21. Er staat abusievelijk 'vlechtring' bij, maar dat is het niet. Het is een arentrekker.

Bart

De zeis of zicht "kloppen", daar zal wel het "haren" mee bedoeld worden. Bij het haren wordt het snijvlak van zeis of zicht met een haarhamertje op een "haarspit" (klein aambeeldje op een punt die in de grond wordt gestoken) gehamerd. Door dit haren wordt het snijvlak scherp gemaakt. Een oud spreekwoord zegt: "Wie zichzelf wil waren, mot zien zeis goed haren" (wie zuinig op zichzelf is, moet zorgen dat zijn zeis scherp is).
Het aanzetten met het strik is slechts een aanvulling, het echte scherpen van een zeis of zicht gebeurt met het haren.

Als de dag van gisteren zie ik nog boer Knijf 2 bunder hooiland maaien: Zeis in de hand, strekel, haarhamer en haarspit aan de gordelriem.
Na een uurtje achter 'm aanlopen, vroeg ik "hoe weet je nou wanneer je moet haren en wanneer strekelen?".
Hij zei: 'als ik een beetje moe wordt ga ik even strekelen, en als ik echt moe ben ga ik zitten haren'.
Hij was de beste maaier van de Gelderse vallei, dus hij kon het weten.

maartenkleijne schreef:Als de dag van gisteren zie ik nog boer Knijf 2 bunder hooiland maaien: Zeis in de hand, strekel, haarhamer en haarspit aan de gordelriem.
Na een uurtje achter 'm aanlopen, vroeg ik "hoe weet je nou wanneer je moet haren en wanneer strekelen?".
Hij zei: 'als ik een beetje moe wordt ga ik even strekelen, en als ik echt moe ben ga ik zitten haren'.
Hij was de beste maaier van de Gelderse vallei, dus hij kon het weten.

Prachtig!

Met zulke wijsheden heb ik ook zin om te gaan maaien.

Bedenk wel dat het scherp maken zeer zeker een noodzaak was, om het de gehele dag voltehouden.
Een scherpe zicht of zeis glierd van zelf door de aren/gras, met een stompe snijvlak moet je het er als waren het er af trekken, en dat is zeer vermoeiend. Me opa liet me altijd alleen het laatste stukje doen, wanneer ik het niet goed deed en de boel stomp maakte was er niets aan de hand ( voor hem). Ik moest toch het er alleen afhalen, ongeacht hoelang ik er mee bezich was, je kreeg vanzelf spijt dat je opa zo vaak gevraag had of je ook mocht.( het was wel een goede leerschool).

Hoi Imkers.
Aanstaande woensdag wordt er bij de veldschuur nabij Zwartsluis/Hasselt weer de rogge van Johannes ten Klooster gedorst op de ouderwetse manier,als er nog mensen zijn die het ook willen proberen kunnen er komen ook is er een imker(B.Dolsma) die er zit te korfvlechten met het stro van de zelfde persoon.Kom kijken hoe het vroeger ging en geniet van de rust die hier is.
Vriendelijke imkersgroet Thijs

Dag mensen,

het leuke is dat je in Polen nog maaiwedstrijden hebt met de seis (elk jaar in augustus in Biebrza nationaal park). Deze wedstrijd is ook voor buitenlanders geopend. Dus wie zich geroepen voelt.....
Echter, er is bij mij mijn weten nog nooit een Nietpool geweest die van een Pool heeft gewonnen.

Zelf kan ik ook prima met een seis maaien. (Bart: het maaisel moet in een keurige rechte rij aan de linkerkant van je worden neergevlijd). Het is leuk om te doen (kleine stukjes dan), maar een seis moet inderdaad messcherp zijn. Haren kan ik niet goed. Eerder liet mijn papa de seis haren door een meneer die het heel goed kon. Later deed mijn papa hetzelf; dat lukte hem redelijk. Wel zo nu en dan een braampje. Je moet voor haren geduldig zijn (een beetje moe zoals Maarten stelt), want het is een tijdrovend klusje.
Een collega van mijn papa heeft een speciaal haarmachientje. Dit machientje trek je over de seisrand en duwt het (dikke) blad uit elkaar. Als je dat een paar keer doet, wordt het blad (snijrand) dunner en dunner. Het resultaat is niet zo goed als een echte haarder dat kan, maar komt wel in de buurt. Er valt daarna prima te maaien.
Zo'n apparaatje ben ik helaas nog nooit tegengekomen...dus wie er een heeft liggen of weet waar ik het kan kopen, dan houd ik mij aanbevolen. Verder 'haren' ook veel mensen met een vijl. Maar dit is zeer af te raden. Je krijgt het blad nooit dun genoeg om het echt scherp te krijgen. Ook een slijpmachine voldoet niet.

PS Bart, de haak die je hier beschrijft lijkt een beetje op een haak die ik ook heb. Zou je mss een afbeelding kunnen inscannen? Ik heb het boekje nl niet in mijn bezit.