Wilgenspleut

[Bart de Coo]

Het is vlechttijd. Ieder jaar weer probeer ik bramenspleut te maken, maar het lukt me nooit. Eén keer heb ik met een schilmesje de stengels staan splijten; eerst in tweeën en die spleuten nog eens in tweeën. Maar ja, zo hoor je dat niet te doen natuurlijk. Splijten doe je met een splijthoutje en het resultaat was nooit bevredigend.

Tot ik een filmje zag van Duitse vlechters op de Lüneburger Heide die vlochten met wilgenspleut - er wordt ergens op het forum naar verwezen, maar ik heb even niet zo'n zin om te zoeken.

Dit najaar dus langs de IJssel lange wilgentenen wezen snijden. Zelf geprobeerd een splijthoutje te maken, maar dat lukte me ook al niet, laat staan het splijten. Totdat een handige imker uit Velp voor mij een paar splijthoutjes maakte. Vanmorgen eerst geprobeerd om bramenstengels te splijten, maar het lukt gewoon niet. Het houtje bleef wel in het spoor, maar het merg stroopte telkens op, waardoor het houtje telkens niet verder kwam dan een paar centimeter.

Toen maar de wilgentenen geprobeerd.

En toen gebeurde het wonder...

Het splijthoutje vloog er moeiteloos doorheen. De spleuten vielen als sneeuwvlokken op de grond. Vervolgens de spleuten gewrongen/soepel gemaakt om een tafelpoot. Restjes merg weggekrabd met een betonbeitel. En nu beschik ik dus over een flink pak wilgenspleut, bestaande uit stukken van anderhalve meter.

Het materiaal is wel heel grof, dus alleen geschikt - om esthetische redenen - voor roggestrokorven met dikke wanden. Ik moet er nu nog mee gaan vlechten, maar daar heb ik alle vertrouwen in.

Probeer het ook eens!

Groet,

Bart

[maartenkleijne]

Bart ik heb ook eens met bramen staan klooien maar geen spleut kwam ervan. Toen dacht ik: misschien foute tijd van het jaar. In welke maand heb jij je bramen geoogst?

[m.kolsters.]

Wilgen spleut ik heb een maand geleden nog laten weten dat je wilg alleen de schil moet gebruiken dat vlecht zeer goed,maar die moet je winnen in het voorjaar.
Als je nu wilgen teen gaat kopen en ze in een emmer water bij de verwarming zet gaan ze blaatjes krijgen en dan kan je ze schillen,
het schillen gebeurd met een staaf ijzer van 6 mm in een v buigen Van 30cm daar deze wilgen door halen en de staafjes ijzer stevig tegen de wilg aan drukken deze laten dan los en kan je de schil gebruiken om te vlechten.(ik heb er op voorraad beperkt gratis)
Wat de braam betreft moet je nieuwe scheuten hebben (een jaar) en ze snijden op de goede plaats,neem het splijt stokje mee en probeer het ter plaatsen dan zal je merken dat er veel verschil in zit,deze plek goed onthouden.

Tinus Kolsters
't Bakhuis

[Bart de Coo]

Maarten,

Sorry, ik had het over wilgenspleut en niet over braamspleut. Ik had je graag een plezier gedaan!


Tinus,

Dus jij vlecht alleen met de schors van de wilg? En als je dan de wilgenteen door die v-vormige staaf haalt, begrijp ik dan dat je er twee repen vanaf snijdt? Probeer het nog eens uit te leggen a.u.b.!

Toch kun je op het filmpje zien waar ik het hierboven over had (Ja ja, ik zal het proberen terug te vinden!) dat de Duitsers vlochten met de hele wilgenspleut en niet alleen met de schors.

Over dat schillen van takken in het voorjaar. Ik heb dezelfde ervaring met vuilbomenhout. Ik heb vorig jaar de korfspijlen gesneden in april, toen de eerste groene blaadjes aan de struiken zaten. Als je dan met de snoeischaar de spijlen snoeit, dan schil je er vervolgens 100 in een uur met een gewoon huis-tuin-en-keuken-schilmesje. Dat gaat makkelijker dan bijvoorbeeld asperges!

Ondertussen probeer ik dat filmpje terug te vinden.

Bart

[Bart de Coo]

Ik probeer net om dat filmpje terug te vinden, maar het lukt me niet. Het gaat om een zwart-wit filmpje uit, ik geloof, de jaren '60, waarop twee mannen te zien zijn die voorbereidingen treffen voor het vlechten van een korf. Je ziet ze dan ook wilgentenen snijden, splijten en aan hun stoel wringen. Wie helpt me even mee dat filmpje terug te vinden? Ik zoek mee!

Bart

[Piet Jager]

Van wilgentakken en lijsterbestakken maakten we in Groningen vroeger fluitjes. Als daar in het vroege voorjaar de sapstromen opgang kwamen, sneden we ca 15 cm lange en vingerdikke stukken uit wat rechte takken. Legden die een nacht in het water en de volgende morgen gingen we deze stukken met het heft van het mes rondom bekloppen. Daarna draaiden we met de hand de bast er in een keer af. Vervolgens maakten we wat inkepingen in het ontbaste hout en het fluiten kon beginnen. 'Het was dan ook een fluitje van een cent'

In Brabant ging het als volgt:
Onderweg naar huis werd dan dikwijls nog gefloten op het fluitje dat gesneden was van elzen- of wilgenhout. Om een fluitje te snijden, werd de schors met speeksel nat gemaakt en beklopt met een stukje hout of met de heft van een zakmes, daarbij werd dan gezongen:
Fluitje fluitje elsenhout
Is er ene man zo stout
Die kan zeggen dat ik lieg
Ik wil het wedden om een vlieg
Ik wil het wedden om een zwaan
Dat de bast er af zal gaan.

Of ze zongen als het fluitje van wilgenhout was gemaakt het volgende:

Fluitje fluitje fliere
Gij kunt zo welig tieren
Maar als ge er nouw niet af wilt gaan
Dan zal ik jou op je donder slaan

Dit werd uiteraard allemaal in dialect gezongen.
Als de bast er af was kon het fluitje gesneden worden

!Piet

[Astrid Schoots]

Ik probeer net om dat filmpje terug te vinden, maar het lukt me niet. Het gaat om een zwart-wit filmpje uit, ik geloof, de jaren '60, waarop twee mannen te zien zijn die voorbereidingen treffen voor het vlechten van een korf. Je ziet ze dan ook wilgentenen snijden, splijten en aan hun stoel wringen. Wie helpt me even mee dat filmpje terug te vinden? Ik zoek mee!
Bart

Dag Bart, je kan het hier vinden:
http://www.iwf.de/iwf/do/mkat/details.a ... natur=Z+16
Het zijn 9 filmpjes over het hele jaarverloop van een
'Traditionelle Korbimkerei in den Heidegebieten Norddeutschlands'.
Deze films zijn op het forum al eerder besproken, maar ik kon ze gek genoeg ook nergens vinden. Het zijn 8 documentairefilmpjes in kleur, waarin gedurende een seizoen al het werk op een groot korfimkersbedrijf wordt vastgelegd. Met o.a. spectaculaire opnamen van de zwermtijd: hoe de voorzwermen een voor een in zwermnetten worden opgevangen ('rustig' op een kistje zitten kijken tot ze afkomen) en hoe de nazwermen met emmers vol van de staldaken worden geoogst..
Het filmpje wat jij zoekt is het 9e filmpje, daarin worden rustig maar zeer efficient alle stappen van korfvlechten getoond, hun vakmanschap dwingt groot respect af.
Astrid

[m.kolsters.]

Ja Bart als je de wilg tussen de staven door haald barst deze in tweeen, dat komt omdat je de bast op het hout door snijd(Beschadigd)maar je kan het even goed met twee stokjes als ze maar stevig genoeg zijn en de handig heid zal wel leren pak in ieder geval wissen van 2m. Laat ze drogen en in de winter kan je ze gebruiken maar dan even nat maken.

Tinus Kolsters
't Bakhuis

[Bart de Coo]

Hebbes!

Ik lal, ik juich, ik huppel en ik hos
Want waar zou ik zijn, zónder Gerard Vos?

Op de site http://www.bitsandbees.nl van Gerard Vos uit Drenthe vind je ergens een link over korfvlechten. Daar staat weer een link naar het filmpje dat ik bedoelde:

http://www.iwf.de/iwf/do/mkat/details.aspx?GUID=444C47554944003658A683FB2F070089A51AB0030103002CF44C868C0A000000&Action=Schnell&SearchStr=flechten

Dank je Gerard!


Groet,

Bart

[Bart de Coo]

Thomas,

Dat splitsen van wilgentenen doe je gewoon met de bekende splijthoutjes. In drie"en of in vieren. Dat moet je zelf inschatten. Veel bronnen gaan uit van tenen met de dikte van een vinger. Met wilgentenen lukt het splijten mij moeiteloos en met braamspleut is het mij nog nooit behoorlijk gelukt. Dus zo simpel is het kennelijk. Tip van een ervaren wilgentenenvlechter: begin met splijten aan het dunne uiteinde, je splijt dus van boven naar beneden.

De tenen zijn natuurlijk smal aan de bovenkant en breed aan de onderkant. Je hebt dus een goed, scherp zakmes nodig om de brede onderkanten van de spleuten wat smaller te snijden, dus smalle repen in de lengte wegsnijden.

Daarna moet je de spleuten wringen. Dat doe je door ze bijvoorbeeld rond een tafelpoot te halen. Een ruwe, ongeschaafde, houten paal van de bijenstal lukte ook prima.

De spleuten krijgen zeg maar de vorm van een taartpunt, in de breedte gezien natuurlijk. Tip van Rob van Hernen. Maak ze vlak, door ze langs een ruwe steen te halen, zodat je een flink stuk van de taartpunt eraf schaaft. Maar ook hier bewijst een scherp zakmes weer goede diensten. Zakmes plat op tafel drukken, spleuten met de puntzijde eronderdoor halen en zo de punt in lange repen eraf snijden.

Spleuten van anderhalf tot twee meter moet lukken. Alleen geschikt voor grof, dik vlechtwerk. Een robuuste roggestrokorf dus.

Ook spijlen met (hele) wilgentenen gaat uitstekend. Hoeft geen vuilboom te zijn. Wel eerst even de tenen schillen, dus ontdoen van de schors. Gaat met een zakmes soms nog makkelijker dan aardappels schillen. Mes blijft mooi tussen de schors en het hout. Kopspijlen eerst even in de lengte halveren. Snee in het midden maken, laten gapen met bijvoorbeeld een schroevendraaier, puntje waswafel erin klemmen. Drie kopspijlen is voldoende. Denk natuurlijk om de hart-op-hartafstand. Centerspijl is onzin. Wel zes spijlen dwars op het raatwerk, in drie verdiepingen. Iedere verdieping bestaat uit twee spijlen. Tip uit Duitsland: plaats de middelste twee dwarsspijlen 45 graden dwars op de bouwrichting.

Alleen wilgentenen knippen als de bladeren gevallen zijn, vanaf oktober dus, of ruim voordat de sapstroom op gang komt. Nu dus. Als je tenen gaat snoeien wanneer de wilg gaat uitlopen, dan bloedt de wilg dood.

Gebruik overigens waterwilg. Die hoge struiken langs de waterkant, met die eindeloos lange tenen.

Leuke tip die ik afgelopen donderdagavond te horen kreeg op de gevorderdencursus in Ederveen. Laat de spleuten een jaartje in het water liggen. Hout schijnt suikers te bevatten en die maken het aantrekkelijk voor allerlei microscopisch geteisem om zich daarmee te voeden. Daardoor wordt hout minder duurzaam. Je kunt hout flink verduurzamen door het een jaartje in het water te laten liggen, zodat de suikers oplossen in het water. Dus nu snoeien, splijten, wringen, oprollen en in de regenton bijvoorbeeld. Ik heb er geen ervaring mee, maar ik geef maar door wat ik heb opgevangen.

Nog een aardigheidje tot slot. In 'Van de bijen' van Theodorus Clutius (Leiden, 1597!) lezen wij: 'Een byecorf is een woninge der Byen diemen mach vervoeren van d'eene plaatsch in d'andere / gemaect alhier in Holland van roggen-stroy t'samen gebonden met gecloofde waterwilgen-rijs /'. In dat boek lees je verder dat de korven eveneens met wilgentenen gespijld werden en voorzien waren van twee vlieggaten; een hoog en een laag. Al naar gelang het seizoen en de omvang van het werk deed je de een open en de ander dicht. Uiteraard was de korf paraboolvormig, met een afgeplatte bovenkant. Als je hem zo vlecht volgend jaar, dan herstel je een (minstens) vier eeuwen oude traditie in ere.

Veel succes ermee!

Groet,

Bart