Polygoon 1926

[Bart de Coo]

Gaaf, Hans! Ik heb de afgelopen dagen studie van die filmfragmenten zitten maken (Zie hieronder) maar nu dringt pas tot me door dat met die filmfragmenten dat boekje waar je naar verwijst echt tot leven komt. Leuk hoor! Ik moet het gauw maar eens aandachtig gaan lezen. Ik had er tot op heden alleen maar een blik overheen laten gaan.

Bart

[Bart de Coo]

Vragen, waarnemingen en overpeinzingen bij de Polygoonfragmenten

Ik snap niet zo goed wat de mensen van het Polygoonjournaal precies van plan waren met deze opnamen. Ik heb natuurlijk wel eens afleveringen gezien van het Polygoonjournaal. Ze werden lang geleden geloof ik voorafgaand aan de hoofdfilm in de bioscoop vertoond. We praten nu over het radiotijdperk en heel wat mensen konden zich bij de radio- en krantenberichten mede een beeld vormen dankzij deze journaals. Maar hoe zou het eindresultaat eruit gezien hebben? Wat was de 'boodschap' of de aanleiding? En nog een belangrijke vraag, hoe komt dit terecht op de site van de VPRO? Wat heeft dit daar te zoeken? Maar daarvoor moet ik misschien gewoon eens rondkijken op de site.

(Deze vraag wordt grotendeels beantwoord door het boekje dat Hans in de uploads heeft geplaatst. Zie eerdere bijdrage van Hans in dit onderwerp.)

1926 is voor de Nederlandse imkerij duidelijk een jaar dat valt in een tijdperk van ronde korven en simplexkasten. De raampjes in de kasten worden op hun plaats gehouden met afstandblikjes en niet met repen of 'kantelen', zoals ze ook wel heten. Het lijkt erop dat de korven zelfs nog steeds in de meerderheid zijn. Er komt een enkele keer een boogkorf voorbij. Stapelbare korven - zoals systeem Boxma, Uddeler korf of Kanitzkorf - zijn volledig afwezig.

De korven worden dik gevlochten. Ze hebben meestal twaalf randen/wrongen van roggestro. Ik meen rotan te herkennen, maar ook bramen- of wilgenspleut. Ze worden op allerlei manieren gespijld. Men heeft duidelijk weinig problemen met 'warbouw'; de raten corrigeren vonden ze kennelijk niet zo nodig. Ook bisschopsmutsen zijn populair. De roggestrokorven hebben maar één vlieggat, dat soms opvallend hoog in de korf zit, maar vaker halverwege de korf of op twee derde. De korven insmeren met mest, of met een mengsel met mest, komt weinig voor. Misschien heb ik niet goed opgelet, maar ik zie volgens mij geen enkele ingesmeerde korf.

Korven slachten gebeurt met salpeter en niet met zwavel. Ik neem aan dat het afgesalpeterde volk bij een andere korf gegooid wordt. De raten uitbreken wordt één keer gedemonstreerd, namelijk door de korf als het ware een beetje plat te drukken. Daardoor breekt de voorste kleine kantraat los en de volgende twee ook. Daardoor laten de raten zich mooi een voor een uitnemen.

Ook het plaatsen van de korven op de hei is zeer interessant. Hoe deden ze dat toch?, vraag ik mij vaak af. Maar nu weet ik zeker wat ik al lang vermoedde. Men stak plaggen los uit de bodem, legde die even opzij, men bedekte vrijgekomen aarde met een roggetapijtje en men plaatste de korven daarop. De losgestoken plag werd op de korf gelegd ter bescherming tegen de elementen, alhoewel je op veel andere foto's ook zeilen, postzakken en dergelijke ziet, met de plaggen daar bovenop. Gevlochten smachten van roggestro zie je op markten, niet op standplaatsen.

Ook de simplexkasten zijn een lust voor het oog. Er lijkt nogal weinig met kunstraat gewerkt te worden. Ik vraag mij af wat de raammaat was, maar ik denk de moderne Nederlandse raammaat. Ik kom daar zo nog op terug. Bovenop de kasten worden nooit dekplanken gelegd, maar altijd matjes of nog vaker, slordige lappen textiel. Dat laatste verbaast me een beetje. Vaak doet de imker geen enkele moeite om de boel een beetje fatsoenlijk af te dekken. Hij lijkt de lappen maar zo'n beetje op de bakken te proppen. Buitenrand eromheen, klaar. Voeren gebeurt in wel zeer kleine hoeveelheden. Let ook op het consequente gebruik van afstandblikjes. Merk op dat de slinger nog steeds een beetje als iets heel speciaals en moderns gepresenteerd wordt.

Terwijl de koninginnenteelt zo ver ik weet nog maar in de kinderschoenen stond, zijn de bijen opvallend zachtaardig. Er zitten wel wat lollige steekscènes tussen, maar de camerashots van imkers zonder bescherming hebben de overhand. Van handschoenen is nergens sprake. Kleine kinderen wagen zich probleemloos in de buurt van de bijen. Een klein jongetjes - als hij nog leeft dan is hij in de negentig - mag glimlachend een raam met bijen vasthouden. Waren de 'zwarte bijen' zo zachtaardig? Het heeft er alle schijn van!

De imker die voortdurend in beeld komt zal dus wel dhr. De Meza zijn, van het bedrijf Mellona in Santpoort, bij Haarlem. Deze De Meza had het bedrijf overgenomen van August Kelting, die het eind 19e eeuw begonnen was en succesvol had uitgebouwd. Deze Kelting heeft nog een aantal aardige publicaties op zijn naam staan. Je vindt zijn naam ook geregeld terug in het toenmalige 'Groentje'. Volgens mij is hij degene geweest die met raammaten experimenteerde en uiteindelijk met een maat op de proppen kwam die we nog steeds gebruiken, omdat zijn raammaat na de oorlog overgenomen werd door ingenieur Mommers, die de moderne 'spaarkast' ontwierp, die zo ver ik weet gewoon dezelfde raammaat heeft als de simplexkast, zoals die vooral door August Kelting in Nederland geïntroduceerd werd en populair werd. Allicht, de meeste kastimkers zullen gewend geweest zijn aan de simplexmaat van Kelting.

Iemand in Haarlem of omgeving is op dit moment serieus bezig om een mooie studie over August Kelting te voltooien. Dat weet ik, omdat ik hem aan de telefoon heb gehad en omdat ik hem vriendelijk gevraagd heb of het stuk tegen die tijd in Bijenhouden geplaatst mag worden, het lijfblad van de NBV. Ik moest hem in augustus 2015 geloof ik weer eens bellen. Ga ik doen.

Groet,

Bart

[Hans van der Post.]

Bart ik kan mij herinneren toen ik een paar jaar geleden de oude jaargangen meehielp in te scannen dat er in die tijd regelmatig over de film is geschreven.
Verder zou het kunnen dat de stukken film resttukken zijn die in de grote film niet zijn gebruikt.
Ik vraag mij af hoe de omroep - de VPRO aan die stukken film is gekomen. Je zou ook dat spoor moeten volgen.