Enquete bijensterfte 2003/2004

[wilde]

Dag Jos,
Als ik het goed begrijp heb jij vastgesteld dat de achteruitgang van de diversiteit in de natuur met name in jouw volktuin opvallend is. Dat kan best zo zijn, maar ik kan heel veel redenen verzinnen waarom dat misschien zo is bij jouw ter plaatse. Dat zegt dus niets over hoe het er in het algemeen voor staat. De trend die steeds gepubliceerd wordt door kenners en officiële instanties is achteruitgang. Bij mij is echter het tegendeel waar. In mijn tuin is een ongekende ontwikkeling van allerlei natuur. Ik let dan vooral op insecten als wantsen, libellen, solitaire bijen en wespen. Dat zijn tientallen soorten meer dan een paar jaat geleden. Mijn tuin is ook iets anders ingericht en ook wat overzichtelijker zodat de soorten misschien meer opvallen, terwijl ze er altijd al waren. Het kan plaatselijk dus ook anders zijn.
Albert

[Huib Koel]

Bij mij is echter het tegendeel waar. In mijn tuin is een ongekende ontwikkeling van allerlei natuur. Ik let dan vooral op insecten als wantsen, libellen, solitaire bijen en wespen. Dat zijn tientallen soorten meer dan een paar jaat geleden. Mijn tuin is ook iets anders ingericht en ook wat overzichtelijker zodat de soorten misschien meer opvallen, terwijl ze er altijd al waren. Het kan plaatselijk dus ook anders zijn.

Dag Albert,
Niet dat ik het volledig met Jos eens ben, maar trek jij nu niet te voorbarig je conclusies? Lette je vroeger ook zo op de insecten dan dat je nu doet (digitale camera, publiceren op je website en diverse forums)? Ikzelf zie ook in mijn tuin de laatste twee jaar meer beestjes dan in de 15 jaar daarvoor.... ook mijn tuin is veel insectenvriendelijker ingericht, maar ik denk dat het toch vooral de bril is waar je door kijkt. Op landelijk niveau is er in de afgelopen 25 jaar wel een verarming te constateren. Of vergis ik me?

[Hans van der Post.]

Vandaag in de volkstuin viel het me weer op: 1 hommel op de bramen en 3 spinnen in de aalbessen. Geen last van vliegen of wespen gehad. Maar er is niks bijzonders aan de hand in vergelijking met andere jaren.

Nu op mijn volkstuin komen veel insecten voor en spinnen bij de vleet. Voor hommels is wel wat laat in de tijd. Ik heb al veel nieuwe kon. hommels zien vliegen.
Verder was vorig jaar in Oegstgeest en omgeving slecht gesteld met wespen nu dit jaar een zeer duidelijke toename. Ik denk niet dat in jou ogen de gedomesticeerde bij een monitor is die aangeeft dat het slechter is dan 30 jaar geleden.
Hans.

[wilde]

Huib, ik beweer niet dat er in het algemeen geen teruggang is, maar plaatselijk kan dat enorm verschillen denk ik. Ik zie dat als de biotoop aanwezig is, dikwijls de planten en dieren gewoon komen.
Vroeger had ik geen wolbijen in mijn tuin, merendeels omdat de juiste planten ontbraken. Die staan er nu mondjesmaat en ik heb heb een explosie van die soort: Ik zag 6 vrouwtjes en 2 mannetjes tegelijkertijd. Dat geldt ook voor veel klein spul, als bepaalde wespjes en kleine bijensoorten.

In gemiddeld Nederland wordt echter steeds meer biotoop vernield door bebouwing, industrie en wegen. Enkele soorten vinden ook daar weer een biotoop, maar daar zit de achteruitgang voor de meest kritische soorten. Bij ons in de provincie is er nog weinig buitendijkse grond over. Zo'n speciaal biotoop kun je niet even namaken. Jij weet welke leuke bijtjes daaraan gebonden zijn.
Zo positief ben ik dus nu ook weer niet. Ik reageerde op het volkstuin-verhaal. Dat verbaast me toch wel wat. Niet de hommels, want die zijn nu al ruim over de top heen, maar minstens een kwart van alle volktuinders hebben ook veel bloemen of zijn slordige tuinders. Daar zijn dikwijls voldoende mogelijkheden voor allerlei insecten en andere beestjes en die moet je dus ook kunnen waarnemen. Ik kom wel eens op een volktuincomplex bij mij in de buurt en daar is best wat te zien. Ook dat is plaatselijk gebonden. Als er een snelweg pal naast ligt zal het veel minder zijn.

Tot slot, het is waar dat ik de laatste tijd wat alerter ben. Ik heb mijn hele leven echter al veel aandacht gehad voor natuur. Dat waren 45 jaar geleden (ben nu 61) vooral vogels en ook wat paddestoelen en planten. In die tijd heb ik ook heel veel gefotografeerd. Vogelbiotopen en bezetting van soorten heb ik enorm zien veranderen. Maar deels ook door de natuur zelf. Als ik nu in mei een wielewaal wil horen moet ik veel moeite doen. Als ik er vroeger 10 verschillende wilde horen op 1 dag was dat echt niet moeilijk. De plek waar dat was is inmiddels veranderd en kennelijk minder geschikt.
Andere soorten zijn echter weer talrijker, maar gemiddeld is er achteruitgang, dat zie ik ook wel.
Groetend, Albert

[Huib Koel]

Bedankt voor je reactie. Het woordje 'algemeen' in je eerste reactie, vatte ik anders op. Ik meende dat je de algemene situatie in Nederland bedoelde, maar zoals je het nu omschrijft, denk ik dat we door dezelfde bril kijken (ik ben echter nog geen 61 dus de sterkte is wellicht nog verschillend ).
groet
Huib

[jtm]

Laat ik het dan zo zeggen en met betrekking tot postcode 1625 AE:
De solitaire bijenblokken, die ik heb hangen en die in de afgelopen jaren volledig bezet waren met metsel- en behangersbijen, zijn dit jaar niet uitgelopen en worden nu bezet door sluipwespen die door een klein gaatje in de specie de bijengaten bewonen. Zelfs het blok dat ik uit Zuid-Limburg meegenomen heb en dat in voorgaande jaren altijd helemaal vol was (dit jaar niet) is niet uitgelopen. Wij hebben paar jaar geleden een vlinderstruik neergezet om net als de buren meer te gaan genieten van de vlinders. Het eerste jaar met bloemen zaten er voornamelijk nachtvlinders in. De laatste 2 jaar zelfs die niet. Ik werk regelmatig laat 's avonds met de gordijnen open en weet dan dat insecten aantrekt. Is een leuke afleiding. Maar waar zijn ze? Ook laat ik bewust een veldje blauwe dovenetels staan omdat de hommels er gek op zijn. Dit jaar was ik blij als ik er een zag. Ik maak wijn en moet dan alles dichthouden om de fruitvliegjes (azijnsteek) weg te houden. Nu kan dat met de deur open en na het doodslaan van de eerste was dat meteen de laatste.
Misschien dat de verschijnselen die ik opnoem lokaal zijn. De omgeving waar ik naar kijk is in mijn ogen beslist verarmd. Als ik zie dat mijn rozen nog bloeien in december heb ik wel een idee waar mijn bijen gebleven zijn. Onze tulpenbollentelers besparen enorm door 's winters het land onder water te zetten. Alle landbeesten gaan dan dood. Kunnen niet goed tegen vocht. En als ik naar onze winters van de afgelopen jaren kijk, is daar dan niet een overeenkomst? Is dat wellicht een van de mogelijke oorzaken van die achteruitgang en (gezien jullie reacties) al dan niet lokaal?
De volgende keer probeer ik het anders: dan zet ik mijn kasten ruim voor de winter met de vliegopening op het noorden: lekker koud en vooral donker.

[frits dalm]

Jos,
Toevallig woon ik in zuid limburg maar heb
dit jaar meer hommels zien vliegen als andere
jaren, daarnaast ook veel soorten solitaire
bijen en mijn blok is goed belegd.
Zag van de week zeker vijf a zes soorten
zweefvliegen in mijn tuin, ik kan dan ook
niet zeggen dat ik nu minder insecten zie
dan een ander jaar en ben al meer dan veertig
jaar in insecten geïnteresseerd.
Misschien dat het in de kustprovincies minder
is maar naar ik zie hier meer, kan toeval zijn.
Tuin is dit jaar wat verwilderd door tijdgebrek.

Frits

[jtm]

Zoals ik al meldde: een bijenblok uit Zuid_Limburg dat in 2003 slechter bezet werd dan in 2002 (zonder dat er aan de wijde omgeving iets zichtbaar veranderde) is na verplaatsing naar Noord Holland eigenlijk niet uitgelopen. Als ik dan bedenk dat ik in het begin van het bijenblok thuis niet alleen een vol bezet blok had maar dat de bijen ook nog alternatieve plekken zochten zoals bamboestengels (wisten jullie overigens dat de metselbijen aan de vertikaal naar beneden gerichte holtes de voorkeur geven boven de horizontale?) dan is het er in de afgelopen jaren steeds een beetje treuriger gaan uitzien. Ook hier geldt dat er niets noemenswaardig in de omgeving is veranderd.

Mogelijk dat dit slechts lokale effecten zijn. Ik hoop het. Als het echter geen uitzondering is, moet ik maar wat zuiniger worden op mijn macrofoto's uit de rijkere tijden.

[Romée van der Zee]

Door omstandigheden heb ik de bewerking van de ingevulde formuleren moeten uitstellen. Ik zal de komende tijd enige resultaten publiceren op bijenhouden.nl.
Romée