Nosema en kunstraat .

[Gerard Boswinkel]

Hoi Hennie + lezers,
Jij schreef over mijn opmerking die ik bij de enquête gemaakt heb over nosema het volgende:

1. hoe voorkom je Nosema door meer kunstraat aan te bieden ((het uitbouwen van kunstraat kost veel energie (en voedsel), die juist nodig zou zijn om Nosema (een darmziekte) het hoofd te bieden)).

GB: In het boek van de Duitse wetenschapper Dr. Pohl, wordt een methode besproken waarbij tijdens het actieve seizoen veel kunstraat wordt uitgebouwd. In die methode werken de onderzoekers met volken op 3 broedkamers. De derde broedkamer die in het actieve seizoen gegeven wordt, wordt geheel gevuld met kunstraat. De bijen bouwen dit uit en vullen deze nieuwe raten met honing. Aan het einde van het seizoen wordt de onderste broedbak verwijderd en de het volk ingewinterd op twee bakken met ramen die zijn uitgebouwd in het afgelopen seizoen en het seizoen daarvoor afgaand. M.a.w. de helft van de raten wordt op die manier vervangen. Empirisch heeft de onderzoeker vastgesteld dat volken die op een dergelijke manier behandeld worden minder gevoelig zijn voor ziekten. Ook denken zij dat op deze manier AVB minder kans krijgt.

Ik ben een paar jaar geleden een keer bij een beroepsimker in Denemarken geweest. Hij vertelde mij dat de volken in de winter op 1 of twee bakken stonden. Bij de uitbreiding van het volk werd alleen kunstraat gegeven in spik splinter nieuwe raampjes. Hij zei dat hij van ziekten als nosema en amoebe geen last had.

Op dit moment ga ik er ook steeds meer toe over om alleen de kakelzuivere uitgebouwde ramen (zoals Frans dat noemt) te bewaren en de rest 'rucksichtlos'

[Oude Essink]

Oude Essink
Deelnemer # 10
verstuurd 31-03-2001 14:51
--------------------------------------------------------------------------------
Hallo Gerard Boswinkel,
Hartelijk dank voor je uitgebreide reactie. Even een korte reactie mijnerzijds:
Hygiënisch imkeren is hét belangrijkste als je het over gezonde bijen hebt; in grote lijnen houdt hygiënisch imkeren twee punten in:
..1 geen vervuilde raat in de kast; in feite komt dit erop neer dat jaarlijks de helft of minstens 1/3e van het ratenbestand wordt vervangen; uiteraard kunstraat aanbieden in het bouwseizoen. de bijen bouwen zelf uit; daar hebben ze een behoorlijke klus aan en het is natuurlijk en gezond voor ze, als de omgeving voldoende aanbod aan nectar en stuifmeel biedt. Nosema is een darmziekte; gezonde darmen worden verkregen door gezond voedsel en dat is in feite stuifmeel; schone raat dient ter voorkoming van ziekte; stuilmeel bestrijdt nosema als er alsnog besmetting is opgetreden.
..2 werken met schoon materiaal; dit geldt voor kasten maar ook voor raampjeslichters, vegertjes, handschoenen enz.; sporen worden snel door vervuilde (d.i. besmette) materialen binnengebracht; dit geldt voor alle mogelike bacterie- en virus-ziekten; het lijkt mij niet redelijk om via schone raat
besmetting tegen te gaan die je vervolgens via vuile materialen alsnog binnen brengt.
Je begrijpt, dat ik het roerend eens ben met je pleidooi voor schone raat; om nosema buiten te houden, heb je ook schone materialen nodig; om de bijen (vooral de winterbijen) minder bevattelijk te maken is voldoende aanbod van stuifmeel (vooral in het naseizoen) nodig. Dit alles: mijns inziens. Graag reactie bij bezwaren of aanvullingen. m. vr. imkergroet,hennie oes

[Ria van den Berg]

Ria van den Berg
Deelnemer # 22
verstuurd 01-04-2001 22:07
--------------------------------------------------------------------------------
Op het ogenblik ben ik bijen aan het nakijken op tracheemijt en nosema. Het afgelopen jaar is tracheemijt in het algemeen toegenomen, we zijn van plan hiertegen te behandelen. Het is hier in Noord Amerika de gewoonte om met antibioticum (fumagiline) te behandelen tegen nosema. Wij willen proberen zo weinig mogelijk "chemikalien" in onze bijen te stoppen en zijn begonnen met testen in het voorjaar. Dit is het derde jaar dat we niet in het voorjaar behandelen. Afgelopen najaar hebben we de helft van onze standen (we hebben ruim 800 volken ingewinterd) niet behandeld met fumagiline, best een experiment. Ik moet nog 1/3 stand nakijken en heb nog geen nosemasporen gevonden. We zagen deze herfst lang stuifmeel binnen komen.De bijen hebben hier wel een lange winterzit.
Vorig jaar is er ook een onderzoekje geweest naar het optreden van A.V.B. en het opzetten van packages (bijen en koningin zonder raat) op kunstraat versus oude raat.Het bleek dat het wel honing kost, maar het is misschien een middel in de strijd tegen (oxytetracycline resistant) A.V.B. Maar het vervangen van 1/3 van de oude raat lijkt ons wel een hele klus.

[maartenkleijne]

maartenkleijne
Deelnemer # 14
verstuurd 05-04-2001 15:57
--------------------------------------------------------------------------------
In de imkerliteratuur lees ik hier en daar hier en daar een verklaring waarom nosema in de korfimkerij weliswaar voorkwam maar nooit een epidemisch probleem was.
Samenvattend:
In het voorjaar werd de oude raat goeddeels verwijderd en scherp gesneden om het bouwen door de bijen van verse raat aan te moedigen voor een voorspoedige ontwikkeling van de imme. Bovendien waren er nog twee andere redenen voor: honing in verse raat was veel meer waard dan pershoning uit oude raat en was van oude raat was een hoofdproduct opzichzelf.

Bij de honingoogst werd vervolgens minstens eens per jaar weer grote delen van de raat uitgebroken.

Kortom de immes in korven zaten overwegend grotendeels op verse raat en dan nog veelal -dank zij al het gezwerm- in verse korven.

Conclusie: Nosema krijgt zo weinig kans.

Daarom spreekt mij de methode uit Duitsland waarover onlangs in het groentje werd gesproken zeer aan en dat ga ik dit jaar voor het eerst proberen: in het broednest nooit oude raat uitgebouwde toevoegen maar alleen ramen met een klein stukje voorbouw -zoals voor raathoning- die de bijen helemaal naar eigen inzicht uitbouwen. Dat geeft een meer natuurlijke imme, alle bijen krijgen de kans in de wasproductie-fase van hun bestaan daar een bijdrage aan te leveren wat misschien wel goed voor ze is. De wasproductie per volk neemt hierdoor flink toe -weliswaar wellicht ten koste van de honing productie- maar mijn zuster ziet dat toch wel graag, kan ze fijn kaarsen maken.

Alternatief is, zoals Romee al eens suggereerde, -net als bij wilde volken- zoveel mogelijk wasmot in het volk toe te laten om de oude raten weg te knagen, maar mij spreekt dat niet aan alleen al omdat het een hoop troep op de bodem geeft.

Toch lijkt het mij heel interessant een ton in een boom te hangen waarin een zwerm kan verwilderen en dan te observeren hoe zich dat ontwikkelt.

[Oude Essink]

Oude Essink
Deelnemer # 10
verstuurd 06-04-2001 17:39
--------------------------------------------------------------------------------
Hallo Maarten,
"Zoveel mogelijk wasmot toelaten om oude raat weg te knagen" !! Het spreekt jou , Maarten, niet aan vanwege de rommel op de bodem. Ik moest eens bij een imker zijn bijenvolken nakijken om te bezien wat ze waard waren; het was een zonnige namiddag in de nazomer; volgens de imker "kon er wel eens iets mee zijn, want ze vlogen al een paar dagen niet"; Ik til de deksel op en een wolk van wel honderd wasmotten wapperden naar buiten; in de kast: één vieze, zwarte troep; de raten vol bedrading van de kokons; vol zwarte uitwerpselen van de rupsjes; alles stinkend en vettig en het volk "dat niet meer vloog sinds enkele dagen" : een hoop beschimmelde ellende op de bodem; en de volken die ernaast stonden en waarvan een enkeling nog wel naar buiten kwam: reddeloos verloren; ik kan de naam van mijn begeleider opgeven, als je mij niet gelooft.
Ik denk dat op dezelfde wijze motten en mijten een einde maken aan hommel- en wespennesten als aan het einde van het seizoen de hygiëne ver te zoeken is.
Nu mijn vraag, Maarten: Je schrijft dat je het citaat waar ik mee begonnen ben, van Romée hebt; kun jij mij aangeven
waar en in welke bewoordingen zij dit verhaal aangaande het toelaten van zoveel mogelijk wasmotten ten beste geeft; ik schat haar visie vrij hoog in en ben daar dus benieuwd naar.
met vr.imkergroet,hennie oes

[maartenkleijne]

maartenkleijne
Deelnemer # 14
verstuurd 06-04-2001 19:36
--------------------------------------------------------------------------------
De suggestie van Romee dat het misschien mogelijk is wat lankmoediger met wasmotten om te gaan staat in een van haar zeer goede stukken hier op het Forum. Ik dacht onder ziektes. Maar nu is het door mij inmiddels zo ver uit zijn verband gerukt naar een negatieve wending dat het zeker niet meer is wat zij bedoelde. Ik trouwens eigenlijk ook niet, al waren mijn woorden weer wat extremer dan die ik mij van haar herinnerde.
Ik blijf wel benieuwd wat de rol van wasmot is bij de echt (ver)wild(erde) immes die niet verzorgd worden.
Vochtige kasten met veel schimmels zijn uiteraard voor bijen onnatuurlijke woningen, die alleen door veel ingrijpen goed kunnen blijven. De optie de varroalade permanent te verwijderen is wat dat betreft misschien al een hele verbetering. In mijn eigen volken heb ik nog nooit een levende wasmot of larve gezien. Wel in bewaarde uitgebouwde raten.

[Romée van der Zee]

Romée van der Zee
Deelnemer # 2
verstuurd 06-04-2001 21:48
--------------------------------------------------------------------------------
Ik meen dat ik een opmerking over wasmotten gemaakt heb in een stukje (nog op de zoemlijst) over het hygiënegedrag bij de apis cerana.
Bijenvolken gaan niet rechtstreeks aan de varroamijt ten onder, maar aan de gevolgen daarvan, met name virale infecties. Een van de maatregelen van de apis cerana daartegen is het 'levend begraven'(entombing) van darrenbroed waarin mijten voorkomen. Juist door dit broed niet open te maken vermijden ze het contact met vervelende virussen. In het verlengde daarvan ligt een sterk zwermgedrag, waarbij het nest leeg achtergelaten wordt. Vervolgens ruimt de wasmot de verlaten raten, met virussen en bacteriesporen op.
Het is duidelijk dat wasmotten, onder natuurlijke omstandigheden, dezelfde nuttige rol bij honingbijen vervullen.
Hennie beschrijft een imker, die een kast vol met wasmot aantrof. Het lijkt me niet dat de wasmot de oorzaak van de ellende was, want in een goed volk krijgt die geen kans zich in deze mate te ontwikkelen. Wellicht betrof het een niet zo goede imker, en dan was de opruiming door de wasmot niet zo slecht.
Ik behandel overigens mijn eigen raten voor de winter met ijsazijn.
Het idee van Maarten om meer 'natuurlijke' nestgelegenheid aan te bieden, vind ik zeker de moeite waard. In die situatie helpt de wasmot het (her)gebruik van die tonnen, en vergroot op die manier de overlevingskansen van de door hem gewenste zwermen

[Hans van der Post.]

Hans van der Post
Deelnemer # 17
verstuurd 07-04-2001 15:26
--------------------------------------------------------------------------------
Bijen hebben wasmotten nodig.[/size=4]

Ik heb me vaak afgevraagd waarom wasmotten.
Zo heb ik gemerkt dat een zwerm altijd op oude raat afkomt. Laat maar eens een bak min of meer afgesloten met oude raat waar ook nog wasmotten in zitten, staan. Opvallend genoeg komen juist daar zwermen op af. Heb daar een gedachte over; bijen leven in symbiose met de wasmot.
Hoe gaat de natuurlijke ontwikkeling van een bijenvolk. Ik heb deze van nabij kunnen volgen. In een boom (linde) komt regelmatig een bijenvolk tot ontwikkeling. Deze boom staat in de tuin van familie die in Voorhout woont. De boom is als een natuurlijke beschutting bij de boerderij geplant. Op de plaats waar ooit een grote tak groeide is 50/60 jaar geleden is de zaag daarin gegaan. Nu is het een holte waar bijen in en uitvliegen. Voor de derde keer, onder mijn aandacht, is er een bijenvolk tot ontwikkeling gekomen. Het gaat als volgt; in de tweede helft van mei komt er een zwerm die bezit neemt van de boom. Deze groeit uit tot een volwaardige volk wat te zien is aan het vliegen die grootte heeft van een volk in een broedbak. In het jaar na de annexatie van de boom groeit het volk uit tot denk ik bijna zwerm hoogte.
Dit heeft natuurlijk te maken met de omstandigheden "weer" en "dracht" ter plaatse. In het derde jaar komt als het weer en dracht goed is een zwerm. Maar ook een of meer nazwermen. Het volk zal zijn doppen afbijten maar het is te laat! De jonge moer gaat aan de leg en er wordt als alles meezit nog voorraad opgelegd. Het volk heeft te weinig vliegbijen de voorraad reikt niet tot de nieuwe oogst. In het voorjaar daar opvolgend zie ik nog bijen vliegen maar na een aantal slechte dagen in april komt er geen bij meer uit de boom. Het wordt juni mijn zus belt: "er zit denk ik weer bijen in de boom" ik er op af. Bij een warme avond zie ik geen bijen maar wasmotten fladderen.
De boom wordt weer in gereedheid gebracht voor een volgende ontvangst.

Het jaar daarop, in de tweede helft van mei komt er een zwerm die bezit neemt van de boom. Ik kan nu in herhaling treden. Zo is het voor de derde keer gebeurd.
Alles beschouwend; bijen leven in symbiose met de wasmot.