Discussie - Imkers, bijen en parasieten

[Piet Jager]

Vanavond (15 dec.) heb ik Romée haar bijdragen uitgeprint en voor het eerst gelezen (bestudeerd.) Natuurlijk wil ik Romée - in haar prachtig overzicht en uitleg met betrekking tot virulente pathogenen - niet in de rede vallen door haar energie nu al op te eisen voor een relevante discussie. Toch kunnen we niet om zo'n discussie heen en ik zou willen voorstellen hier aan het eind een aparte topic (Discussie - Imkers, bijen en parasieten) te wijden, waarin Romée natuurlijk haar partijtje zal meeblazen.

!Piet

[Piet Jager]

Het virulente karakter van een varroabesmetting komt voornamelijk tot uiting in
a.- een virusinfectie met het APV (verlamming) en/of het DWV (misvormde vleugeltjes)
b.- werksterbijen, geïnfecteerd tijdens het popstadium, die kleinere voedersapklieren hebben , waardoor de broedverzorging in gebreke komt en een kortere levensverwachting hebben.

Virusvrije volken zouden dan ook wel eens een voorwaarde kunnen zijn voor varroatolerantie (aanpassing)! Ik weet niet of er in deze parasiet/gastheer relatie ooit sprake kan zijn van virusresistentie.

Fries/Camazine '“ 'In gebieden waar de parasiet zich enkele tientallen jaren heeft gevestigd in honingbij-populaties, die niet door imkers gecontroleerd worden, is de parasiet niet langer meer dodelijk voor de geinfesteerde volken. Dit is het geval in Zuid-Amerika, bij zowel geafricaniseerde bijen, als in bijen van Europese oorsprong (Rosenkranz, 1999) en bovendien in Noord Afrika (Ritter 1990)

Hier zou dus in zeer korte tijd (enkele tientallen jaren) een aanpassing (tolerantie) hebben plaatsgevonden. Of kan het zo zijn, dat in deze natuurlijke populaties het virus ontbrak of dat hun afweer- en immuunsysteem dermate was ontwikkeld dat zij virusresistent waren?

Fries/Camazine '“ 'In zijn lange historie van samenleven met zijn natuurlijke gastheer (de Aziatische honingbij, Apis Cerana), toont de varroamijt, zich in wezen als een goedaardige parasiet.'

[Piet Jager]

Uit de persoonlijke notities van Romee merk ik sterk het verschil in benadering van het varroaprobleem tussen haar en mij. Romee focust voornamelijk op de varroa zelf, terwijl ik het totaalbeeld voor ogen wil houden. Zij hoopt wellicht - door binnen de verticale overdracht te blijven - op inteeltstammen van de varroamijt, waardoor hun virulente karakter zal inboeten, maar dat is volgens mij nog geen aanpassing en helemaal niet de aanpassing die de varroa voor ogen zal staan. We zouden inteelt misschien antibiose (tegen het leven) kunnen noemen, welke er voor zorgt dat het natuurlijk evenwicht tijdelijk wordt hersteld.

Op zich heeft APV en DWV op het niveau van het bijenvolk als geheel een lage virulentie, maar door infecties van parasiterende mijten krijgt zij een hoge virulentie. Inteelt binnen een varroapopulatie zou de virulentie echter tijdelijk kunnen afvlakken.

Een inzet - bij verticale overdracht - op inteeltstammen van de varroamijt zal echter altijd worden doorbroken door horizontale overdracht, waardoor nieuwe bloedlijnen weer een niewe impuls aan 'onze' inteeltstammen zullen geven. Ook al bannen we de onnatuurlijke horizontale overdracht (imkers) zoveel mogelijk uit, er zal altijd een natuurlijke horizontale overdracht blijven bestaan.


Deze eenzijdige 'aanpassing' zal van tijdelijke aard zijn en een zeer labiel karakter blijven dragen.

!Piet

[Piet Jager]

Romee,

Jouw uitgangspunt en vast overtuiging is kort samengevat, dat er in natuurlijke omstandigheden door selectiedruk een goedaardige relatie tussen bijen en parasieten ontstaat.

Hier zou ik het mee eens kunnen zijn, als zo'n relatie niet gebukt zou gaan onder een gelijktijdige infectiedruk van derden, want die staat juist zo'n 'goedaardige' relatie in de weg.

!Piet

[maartenkleijne]

Resistentie tegen virussen blijkt in de natuur altijd weer makkelijk tot stond te komen. Het aantal soorten virussen waar wij ziek van kunnen worden is een fractie van het aantal dat in ons lichaam voorkomt. Op resistentie tegen virussen hoeft nauwelijks geselecteerd te worden: dat gaat vanzelf binnen een paar generaties. Veel imkers kennen het verschijnsel dat de varroa gerelateerde virussen in een imme even makkelijk verdwijnen als ze opkomen, mits natuurlijk het volk het overleeft. Op Texel was dat het eerste jaar dat varroa verscheen heel erg, de latere jaren was de virusbesmetting veel minder ondanks nog steeds groeiende varroabesmetting. Virussen zijn heel erg afhankelijk van optimale medewerking van de gastheer, bij de minste geringste aanpassing kunnen de virussen al niet meer virulent worden.
Zo komt het ook dat wij in de middeleeuwen toch de pokken hebben overleefd. Inmiddels is er in Nairobi al een populatie van prostituees op wie zelfs het HIV virrus geen enkele vat meer heeft.
Als we bijen de kans geven het op dezelfde manier op te lossen als de afgelopen paar miljoen jaren zullen we een korte tijd misschien wat minder honing oogsten maar met een paar jaar zijn we dan wel weer van het varroa probleem af. Maar Romee kan dat beter uitleggen als ik.

[Romée van der Zee]

Beste Piet,
Je roert verschillende zaken aan.
-Wat betreft de rol van virussen bij varroa.-
Zonder de aanwezigheid van de varroamijt zijn deze niet schadelijk. In combinatie met varroa echter, als secundaire infectie dus, zijn ze zeer virulent. Het lijkt wel of jij zegt, die mijten zijn niet schadelijk, maar de virussen. Je miskent daarmee de rol van het medium, de mijt. Mij gaat het erom dat die virulentie wordt uitgeschakeld. Er mag verwacht worden dat een selectiedruk bij mijten ontstaat naar minder horizontale verspreiding. Daardoor is er ook minder entree voor de bedoelde virussen. De mijten maken op deze wijze het bijenvolk virusarm. Hoeft die imker helemaal niets voor te doen.

Verder geef je aan dat je het met mij eens bent dat er een goedaardige relatie tussen bijen en varroamijten zal ontstaan in natuurlijke omstandigheden. Daarmee is al veel gewonnen. Ik ben het eens met je dat de voortdurende binnenkomst van virulente mijten uit volken van bestrijdings-imkers dit proces zou kunnen verstoren.
Als de onbehandelde volken echter goed staan opgesteld, is de binnenkomst van andere mijten verwaarloosbaar klein. Alleen roverij zou een probleem op kunnen leveren. Waar het omgaat is dat in een bepaald gebied met een overmaat van proefvolken geprobeerd wordt om het gelijk van de theorie aan te tonen. Zie jij daar wat in.
R.

[maartenkleijne]

Met de natte vinger schat ik toch in dat goedaardige stammen mijten (en virussen) bij een minderheid van de immes -ik denk ergens tussen 5% en 20% van de imkers- genoeg is om totale dominantie te krijgen voor de niet virulente stammen.
De virulentie bevorderende acties van de rest van de imkers zouden dan wel eens niet meer relevant kunnen zijn, ook al gaan ze daar vlijtig mee door omdat ze denken dat het zo goed helpt.
Niet virulente stammen worden dan overal endemisch ook daar waar ook virulente varianten aanwezig zijn. En niet virulent zijn is nu eenmaal een erfelijk voordeel: grotere genenpool, minder kans op plotseling uitsterven als de imme uitsterft, beter aanpassing aan wisselende omstandigheden,etc.. Kortom: virulentie heeft een grote kans op recessief worden zodra slechts een beperkt aantal imkers daar de ruimte voor biedt.
Je hebt dat vorige eeuw gezien met merels: zodra slechst een beperkt aantal stadsmensen ophielden ze alsmaar op te eten (lijstertongen-paté) waren ze binnen een paar generaties geevolueerd van uiterst schuwe, zeldzame bosvogels tot een alomtegenwoordige zangers.

[Ria van den Berg]

Een paar opmerkingen. Vorig jaar vertelde een bijeninspecteur uit Florida (ik ben zijn naam vergeten,hij verving David Westervelt) dat de mijten die resistent zijn tegen fluvalinaat wat "goedaardiger" lijken te zijn dan de algemene populatie.
Hier wordt nu reklame gemaakt voor een produkt van een Iranier dat de weerstand van de bijen verhoogt. Het is vnl. bedoeld tegen het antibiotica-resistente vuilbroed, maar zou ook werken tegen andere problemen. Natuurlijk is het een geheim recept, maar stuifmeel en koninginnegelei zit erin. Zelf vind ik het een beetje hokuspokusachtig, maar er wordt mee geexperimenteerd in de Fraser Valley in British Columbia. Leen en ik vinden wel dat voldoende stuifmeel in een volk door veel mensen wordt onderschat, wij hebben dus ook geen "stuifmeelvallen" op onze volken, maar voeren daarentegen ook geen stuifmeelplakken in het vroege voorjaar. Daarmee zijn we een uitzondering.Wij geloven dat een te vroege broedaanzet ook niet goed is en vertrouwen op de wilgen (leuk om dat ook in een citaat uit een oud groentje te lezen).
Zoals we altijd al riepen :"In Nederland hebben we nooit (andes dan de brandnetels door tabak te vervangen in de beroker) varroa bestreden en we hadden toen we in 97 vertrokken nog steeds bijen). Hier durven we het niet aan, we kunnen het ons niet veroorloven om nauwelijks honing te winnen.

vanuit de Peace River Vallei, Ria van den Berg

[Piet Jager]

Als de onbehandelde volken echter goed staan opgesteld, is de binnenkomst van andere mijten verwaarloosbaar klein. Alleen roverij zou een probleem op kunnen leveren. Waar het omgaat is dat in een bepaald gebied met een overmaat van proefvolken geprobeerd wordt om het gelijk van de theorie aan te tonen. Zie jij daar wat in.

Ik denk dat eerst de uitgangspunten nauwkeurig moeten worden geformuleerd en vervolgens goed moeten worden onderbouwd. De varroamijt is zonder die virussen ook behoorlijk schadelijk, maar niet dodelijk voor het volk.

Jij schreef: "Er mag verwacht worden dat een selectiedruk bij mijten ontstaat naar minder horizontale verspreiding." Aan die horizontale overdracht kunnen varroamijten uit zichzelf toch geen sturing of voorkeur geven? Onder natuurlijke omstandigheden is de horizontaleoverdracht niet zo erg groot, behalve dan het invliegen van darren.

Ook ga je ervan uit, dat als we onze imkermethoden beperken tot zoveel mogelijk verticaleoverdracht er op de duur 'makke' varroastammen zullen ontstaan, maar makke varroastammen moeten ook leven. Ook al zijn ze dan niet meer zo virulent, er zal toch een behoorlijke wissel op het volk worden getrokken. Dus.., wie miskent hier de rol van het medium, de mijt?

Wat verstaan we onder 'makke' varroastammen? Zijn dat varroamijten met een mindere reproductiesnelheid of mijten zonder virussen of mijten....? Waardoor zou die mindere reproductiesnelheid dan tot stand moeten komen?

Er zijn voor mij nog teveel open vragen in dat complex gebeuren, temeer daar voornamelijk eenzijdig gefocust wordt op het leven van deze parasiet!

!Piet

[Romée van der Zee]

Met Piet heb ik op het punt van aanpassing tussen bijen en varroamijten niet zozeer een verschil van inzicht alswel een verschil van benadering. Ik heb een voorkeur om op dit moment te zoeken naar wat ons bindt, in plaats van het verschil te benadrukken. Ik stel voor om dit te doen door wat te brainstormen over het mogelijke verloop van een onderzoek zoals ik dat voorstel in het artikel. Lijkt me een goede context voor de discussie. Ik neem een voorzetje.
Stel je plaatst 50 (getal is met de natte vinger gekozen) volken in een drachtgebied waar verder niet veel bijenvolken staan. Wat mag je dan verwachten. Uitgangspunt is dat de volken mogen (voor)zwermen, en dat die voorzwermen door een imker gehuisvest worden. Om nazwermen te voorkomen worden na de voorzwerm doppen gesneden, zodat het hoofdvolk op sterkte blijft. Het alternatief, waarbij niet in de nazwermen ingegrepen wordt heeft teveel bezwaren.
- Die volken zijn tot nu toe op uiteenlopende wijze behandeld. Er zitten dus virulente mijten in.
- Tot nu toe zijn een aantal volken, die weinig defensieve mogelijkheden hebben in stand gehouden.
- Nu het bestrijden stopt zullen deze volken als eerste ten onder gaan.
- Er is een redelijke kans dat deze volken beroofd worden (horizontale verspreiding) waardoor het aantal mijten in de buurtvolken verder toeneemt.
- In de resterende volken mag op grond van de theorie verwacht worden dat selectiedruk ontstaat naar minder virulente varroa-lijnen. (afname van de horizontale overdracht binnen de volken)
- Tijdens deze selectie naar minder virulente lijen zullen de bijenvolken met de meest virulente mijtenlijnen ten gronde gaan.
- Na enkele jaren ontstaat er een evenwicht waarbij de defensieve mogelijkheden van de overlevende bijenvolken zijn geoptimaliseerd, en de virulentie bij de mijten zodanig is afgenomen, dat de bijenvolken gezond genoeg zijn om te kunnen zwermen.

Als je mee wilt denken, kruip achter de computer en geef je mening. Je hoeft echt niet superdeskundig te zijn om mee te praten.
Romée