Oriëntatie kasten

[tomer]

Bijenkasten plaatst men liefst met de vliegopening naar het zuidoosten gericht, zo wordt er dikwijls gezegd. Anderen zeggen dat het niet veel uitmaakt.
Bij mij staat de meerderheid richting zuidoosten, maar enkele van mijn beste volken staan naar het westen of het noorden, omdat het op die plek beter uitkwam. Ik merk niet echt een verschil in sterkte of honingoogst.
's Morgens vliegen deze volken minder snel, maar 's avonds hebben ze wel langer zon.
Binnenkort verhuizen we naar een huis met lange noordgerichte tuin. Het gemakkelijkst zou zijn om de kasten op het einde van de tuin richting noorden te zetten, dan vliegen de bijen recht de velden in, richting bos. Of zou ik ze toch richting zuiden zetten...? Dan vliegen ze de tuin in (richting huis) en is het misschien minder aangenaam de rij kasten te benaderen bij druk vliegweer. Anderzijds kunnen ze dan wel mooi in het oog gehouden worden. Wat zouden jullie doen?

[Astrid Schoots]

Ik zou ze nooit in de lengterichting van de tuin/richting huis zetten, tenzij met een heg oid zodat ze omhoog gedwongen worden. Bijen blijven heel lang laag vliegen, kijk maar naar de heide. Je kan ze ook dwars op de tuinrichting zetten, dan heb je èn meer zicht èn geen te lage aanvliegroute

[marc]

Natuurlijk is een zuidelijke richting beter. Als de bijen mogen kiezen, zal de vliegopening steevast naar de zon gericht zijn.
De zon blijft een allesbepalende factor in de natuur. Zo ook voor mezenkasten, spechtengaten...
Maar de imker is gehouden aan zijn grondstuk waar hij kasten kan plaatsen, buren, beplanting... Als iedereen die niet de keus heeft om optimaal naar de zon te richten geen bijen zou houden, zouden er heel wat minder imkers zijn

Om even over na te denken :
- als we rekenen op 8 vlieguren per dag en 240 vliegdagen per jaar, dan betekent een uurtje later uitvliegen per dag een MAAND minder vliegen over het ganse seizoen !
- snellere opwarming na vriesnacht
- snellere opdroging

Bij mij staat alles naar de zon gericht omdat de standen daarop gekozen zijn.
Uitgezonderd de avondbevruchtingsstand die bewust west gericht is (avondzon op het vlieggat) maar dit is geen jaarstand (zomer en winter) voor die volkjes

[tomer]

Ja, maar dan heb ik toch enkele bedenkingen:
Is het wel zo dat bijen die een uur later uitvliegen ook in totaal een uur minder vliegen per dag, vliegen zij 's avonds niet langer?
Wat betreft de berekening dat deze bijen in totaal een maand per jaar minder vliegen...je kan het ook anders berekenen.
Enkel de maanden april, mei en juni zijn eigenlijk van belang voor de honingopbrengst, neem begin juli er nog bij, dus zo'n 100 dagen, waarvan laat ons zeggen 60 mooie vliegdagen met gemiddeld 12 vlieguren. Een uurtje minder vliegen per dag scheelt zo nog maar 5 dagen.
Stel dat ze naar het zuiden staan, maar wel in de schaduw, dus onder een boom of in een bijenhal, gelden die voordelen dan ook nog, of maakt de windrichting dan minder uit?
En stel ze staan in open lucht, dan maakt het bvb qua opwarming of opdrogen van de kast toch niet uit of ze naar het zuiden of het noorden gericht staan? In het ene geval schijnt de zon op de voorkant en in het andere geval op de achterkant.

[Klaas133]

De zon blijft een allesbepalende factor in de natuur. Zo ook voor mezenkasten, spechtengaten...

Is dat de zon? Of het feit dat de oostkant (!) van de boom het minst kans geeft op een nat nest ?
Dat is een vraag, ik weet het niet zeker. Mijn kasten op het oosten vliegen wel vroeger dan de andere...

[marc]

@tomer
Het is toch vooral de ochtendzon die bepaalt of een volk die dag meer vliegt en binnenhaalt of niet.
Tegen de avond aan wat later vliegen zal voor stuifmeel en water (vooral een ochtendgebeuren) weinig uitmaken en voor honing misschien enkel op zwoele dagen, als ze al niet moe gevlogen zijn.
Als we spreken over vlieguren en het gevolg daarvan voor een volk, zijn niet alleen die genoemde honingmaanden van belang.
De opbouw van een volk in feb-april vraagt vooral veel stuifmeel, de wintersterkte hang dan weer vooral af van juli-nov.
Ik nam gemakshalve voor het snel rekenen al maar 240 vliegdagen, die andere 125 dagen zijn natuurlijk ook belangrijk.

@Klaas
Het zal allebei wel een rol spelen natuurlijk maar ook de noordkant zou dan in aanmerking komen.
Hang eens een aantal mezenblokken naar de noordkant. Het zal je verbazen hoe weinig bezoek je krijgt, als er ook hangen in de zonrichting.

[MarcoA]

Volgens mij zorgt de ochtendzon op de vliegplank voor een signaal in de kast dat het tijd is om naar buiten te gaan. Zodoende dat de bijen op het oosten en/of bij een mooie dag eerder uitvliegen.

Bij mijn kast op het oosten merk ik wel dat het de laatste paar dagen zonnig is in de ochtend en dat de bijen uitvliegen met +/- 8 graden celsius. Ik ga ervan uit dat de bijen het beste weten wat verstandig is, maar het kan zo zijn dat ze een verkeerde inschatting maken van de temperatuur omdat de zon de vliegplank opwarmt. Als gevolg zouden er bijen kunnen verkleumen en sterven.

Ik kan mij voorstellen dat je dit risico niet / minder loopt bij bijenkasten met een uitgang op het noord / noordwesten.

Zelf probeer ik bij dit soort situaties te denken aan hoe een volk dit aanpakt in het wild, en dat is simpelweg geen criteria voor het kiezen van een vliegingang. Dus dan lijkt het mij ook niet een cruciaal deel van het plaatsen van bijenkasten.

Eerlijk gezegd lijkt het mij meer van belang dat een kast in (hoog)zomer in de schaduw staat. Bijen zijn goed in staat om de kast te koelen, maar hier gaat wel heel veel energie mee verloren. Dus het plaatsen van een kast onder een loofboom (zon in de winter, schaduw in de zomer) is een goed idee. Dit komt ook overeen met de natuurlijke habitat van een bijenvolk, zijnde een holle boom.

Voor het gemak laat ik de discussie over het bestaan van de 'wilde honingbij' links liggen, dat is niet relevant voor mijn redenatie.

[martin b]

Mijn ervaring wat beterft de richting van de vlieg opening is, dat de zwermen bij mij daar niet naar kijken.

Bij mijn eene stand laat ik altijd wat zwermen afkomen, daar is het geen probleem, met buren en zo.

Ook niet of een kast hoog of laag staat. WEL de grote van de kast is van belang, of ze er zelf ingaan.

Heb goede ervaring met de combikast, daar gaan ze graag in. Had vorig jaar, een combi kast klaar staan, op werkhoogte met vliegopening ochtendzon.
Daar trok een zwerm in, een andere combikast stond nog op de grond, gedraaid dus vliegopening naar de kast die er langs stond, en onmogelijke invlieg. wilde deze kast nog even schoon maken. Was al te laat, ook daar was een zwerm in getroken. En hebben ze zich niets aangetrokken wat vliegrichting betreft.

Dat wil dus niet zegen dat als de bijen zelf kunnen kiezen tussen 2 kasten, die even groot zijn, een vliegopening richting optimaal en een die verkeerd is, volgens de bijen, dat ze dan die kiezen, met de vliegopening die ze graag hebben.

Wat vlieguren betref is het moelijk een urenstand te maken, wie heeft het niet gezien bij zijn kasten, kast 1 vliegt zeer sterk. Kast 2 zijn ze nog niet uitgeslapen, en daar gebeurd bijna nog niets. Men kijk 2 uur later en is het net ondersom, kast 1 last een rustpauze in en bij kast 2 hebben ze de turbo aan staan. Je denk zelf even dat er een zwerm afkomt. Zo wisseld dat per dag per kast.
Alleen als men de kasten met een teller zou kunnen uitrusten, en men de in en uitvlieg bewegingen zou kunnen tellen. Dan nog een proef opstellig met kasten die in alle windrichtingen staan met de vliegopening. En dan pas weet men hoe groot het verschil is, in vliegbewegingen-uren.

Of er werkelijk een groot verschil is betwijfel ik, Heb zelf het idee dat ze grootendeels vliegen naar behoefte, wat is er op dat moment nodig, en waar is vraag naar. Dat wordt gehaald. Tevens moet de thuisploeg het ook kunnen verwerken, als er te veel binnen komt, en de vliegploeg er niet van af komt, dan moeten ze het wat rustige aan doen.
En daarom ook zo´n groot verschil in vliegbewegingen tussen de kasten en moment van de dag.

[tomer]

Bedankt voor de meningen.
Het zou inderdaad goed kunnen dat een kast die naar het oosten/zuiden gericht is en in volle zon staat in de zomer, net minder productief is wat betreft honing en stuifmeel omdat ze meer water moeten halen in vergelijking met een kast naar het noorden gericht in de schaduw. Er zijn veel parameters om te vergelijken. Bvb een kast in de volle wind of beschut, onder een boom heb je kans op stormschade, enz.
Dat de bijen die 's morgens zon op de vliegplank krijgen vroeger vliegen, kan volgens mij ook in hun nadeel zijn bij bvb lage temperaturen, veel wind of slecht weer.
Dat ze een uur vroeger vliegen maakt voor de helft van het jaar niets uit, niet voor de productie en niet voor de volkssterkte (bvb reinigingsvluchten in de winter). Enkel de andere helft van het jaar, wanneer er stuifmeel en nectar te vinden zijn. En dan ook enkel wanneer het weer dat toelaat. De stelling dat je een maand extra vlieguren wint door de kasten naar het oosten te zetten, is volgens mij dus wat overdreven en zal eerder iets van 1 tot 2 weken zijn.
Ik zal ter plekke de situatie eens goed bekijken en met zoveel mogelijk parameters rekening proberen te houden. Liefst zuidoostgericht onder een boom die 's middags voor schaduw zorgt.

[marc]

Ik denk dat je eindconclusie goed is.
De bijenhallen hebben hier ook een zodanige oversteek dat ze bij hogere zon schaduw geven.
Alhoewel een goed geïsoleerde kast daar minder last van heeft dan bv. een houten natuurlijk.

Toch opletten met beweringen als :
(1) " Dat ze een uur vroeger vliegen maakt voor de helft van het jaar niets uit... Enkel de andere helft van het jaar, wanneer er stuifmeel en nectar te vinden zijn "
(2) " Dat de bijen die 's morgens zon op de vliegplank krijgen vroeger vliegen, kan volgens mij ook in hun nadeel zijn bij bvb lage temperaturen, veel wind of slecht weer "

(1) Tegenwoordig vliegen bijen nog gemiddeld 2 maanden iets minder en toch komt er dan nog stuifmeel binnen.
Bij jou in Vlaams Brabant met mosterdvelden tot eind november, zal dat zeker niet minder zijn.
Bovendien is dat vlieguurtje op het eind van het jaar nog veel belangrijker omdat er dan dikwijls maar 3-4 uurtjes meer gevlogen wordt per dag.
(2) Bij slecht weer vliegen bijen niet

Die maand in het rekenvoorbeeld is natuurlijk frappant. Het stemt tot nadenken.
Alle beetjes helpen. Een goede oriëntatie mag niet onderschat worden.