selectie door werksters 2

[Romée van der Zee]

Selectie van jonge koningen is voor een bijenvolk van het grootste belang. Ik schreef er eerder over op http://www.bijenhouden.nl/forum/topic.a ... PIC_ID=360.
Tarpy en Gilley (apidologie 35-2004 207-216) beschrijven inhoeverre deze selectie het gevolg zou kunnen zijn van groepsbeslissingen door de werksters, en geven aan wanneer deze plaatsvinden .
Werksters kunnen op de volgende momenten ingrijpen in het ontstaan van de door hun gewenste moer:
1. In de periode van open broed kunnen zij de kwaliteit en hoeveelheid voeding van de koninginnelarve variëren. Dit heeft grote gevolgen voor de kwaliteit van de jonge moer.
2. Na sluiting van de moerdop kan de temperatuur geregeld worden. Koninginnelarven zijn zeer gevoelig voor temperatuur.
3. Gesloten doppen kunnen geruimd worden door de werksters. Daarbij worden de doppen met koninginnelarven geruimd die van lagere kwaliteit zijn.
Verder is goed gedocumenteerd dat verwantschap bij het opruimen een grote rol speelt. Hoe sterker de genetische nabijheid met de werksters, hoe groter de kans dat de larve het tot koningin brengt.
4. Rijpe (jonge) koninginnen worden door de werksters vaak nog enige tijd gevangen gehouden in de cel. Ze worden door een kleine opening in het dekseltje gevoerd. Voor de jonge moer heeft het een bijkomend voordeel. Agressieve werksters kunnen haar niet bereiken.
De veronderstelling is dat werksters in deze periode koninginnen kunnen vergelijken. Zoals bekend worden moercellen vanaf het begin regelmatig getrild door de werksters. In deze periode neemt het trillen van sommige cellen aanzienlijk toe. Moeren lopen uit op volgorde van trilverleden.
Werksters controleren de volgorde van uitlopen door was aan het celdekseltje toe te voegen of te verwijderen. Het moment van uitlopen is bepalend voor de overlevingskans.
In dit stadium van uitlopen worden de meest verwante koninginnen het meest bezocht.
5. Nadat de koningin is uitgelopen wordt zij achtervolgd en gegrepen door bijtende werksters. ook hierbij kunnen keuzes door de werksters gemaakt worden. Dit geldt eveneens voor het mogelijk inballen en het verzorgingsgedrag.
6. De werksters beinvloeden de strijd tussen jonge koninginnen, maar het is nog niet duidelijk welk mechanisme daaraan ten grondslag ligt.

Roubik (1989) stelt dat een grote hoeveelheid koninginnen noodzakelijk is. Niet alleen om te zorgen dat er een opvolgster is van de oude moer, maar omdat een speciale moer gewenst wordt. Voor de handliggend is dat een zo groot mogelijk aantal jonge koninginnen ontstaat met optimale reproductiemogelijkheden. Verwacht mag worden dat bij toenemende genetische verschillen tussen de werksters conflicten ontstaan tav de gewenste koninginnen.

Het opleggen aan een bijenvolk welke moeren moeten worden verzorgd, het uitbroeden in een stoof, en het zetten op 1 of twee doppen, dat is wat koninginnentelers en hun afnemers doen.

Romée

[Piet Jager]

Het opleggen aan een bijenvolk welke moeren moeten worden verzorgd, het uitbroeden in een stoof, en het zetten op 1 of twee doppen, dat is wat koninginnentelers en hun afnemers doen.

Waarom komt hier geen enkele reactie op? Voelt dan niemand zich hierdoor aangesproken?
Zelf zit ik er erg mee, want dit is geen vrijblijvende zaak!
Het schept zelfs bijzondere consequenties voor de toekomst.

!Piet

[Erik]

Dag Piet,

waar zit je mee ? Dat de mens bepaald welke koningin gebruikt wordt en niet de bijen ?

Het verhaal op zich vind ik interessant om te lezen. Tot nu toe dacht ik altijd dat de koninginnen zelf bepalen wanneer ze uit de cellen komen maar nu blijkt dus dat de werksters zelf bepalen welke koninginnen uit mogen lopen en ook het tijdstip.

Hoe moet ik het in een groter verband zien ? Een oproep om de bijen zelf te laten bepalen welke moeren uit mogen lopen en geaccepteerd worden en deze vervolgens weg te vangen en in een ander volk laten inlopen ? Dit als alternatief voor koninginnenteelt ? Natuurlijke selectie om het zo maar eens uit te drukken ?

Of zie (lees) ik het verkeerd ? En, nog een stapje verder, komt de varroa mijt dan ook weer eens niet om de hoek kijken ? Immers, de natuur weet zich iedere keer weer te wapenen tegen plagen, ziektes en invloeden van buitenaf. Alleen als de mens probeert een handje te helpen gaat het veelal mis. Dus uiteindelijk zal de varroa-resistente koningin overblijven, zelf gekweekt door de bijen en zonder bemoeienis van de mens.

Erik

[Frans vanTongeren]

Een waardevol stuk van Romee / en de reactie van Piet
-
puur natuur.., daar gaat het om!
Geen dar maak ik dood!
Geen koningin voer ik in.
De volken hebben het naar hun zin !
(en ik pik vier emmers honing in.)
-
Het enige wat ik doe is goed observeren en op tijd actie voeren.

[Piet Jager]

Alleen als de mens probeert een handje te helpen gaat het veelal mis.

Erik,

In wat jij 'helpen' noemt, misleid jij je zelf of in wat wij 'helpen' noemen, misleiden wij ons zelf. Al eerder, maar dan op een andere plaats, heb ik gezegd: 'Wordt de mens als imker niet het meest misleid - door zichzelf?'

Miljoenen jaren van natuurlijke selectie kunnen we niet zo maar even naar onze hand zetten!

!Piet

[Erik Speksnijder]

Hoi Piet,

Ik moet zeggen, dat het één en ander me zeer bekend voorkwam. Onlangs nog moest ik doppen breken en zag bij meerdere doppen, dat de jonge rijpe koningin door een paar kleine kiertjes in de dop gevoerd werd.
Ook het positieve ontvangst, maar soms ook agressieve ontvangst van een nieuw uitgelaten moer laat duidelijk zien, dat de rol van de werksters in de selectie soms onderschat wordt.
Ook heb ik reeds een aantal malen bij het invoeren van een nieuwe jonge moer in een 3-ramer, eigenlijk vooraf al geweten dat het mis zou gaan. De bijen reageerden dan anders op de nieuwe moer. Iedere keer bleek in zo'n geval, dat de bijen van de 3-ramer de moer niet moesten.
Ik weet niet of anderen deze ervaring ook hebben? Zelf let ik altijd vrij veel op het gedrag van m'n bijen. In de laatste Bijen stoor ik me dan ook best wel aan de genoemde tips, om bijvoorbeeld te zien of er (nog) een moer in je volk zit (vastgekitte dekplank, eitjes inhangen etc.). Alleen het verschil in zoemen als je de kast openmaakt, geeft voor mij in 9 van de 10 keer al voldoende duidelijkheid (ook al zijn er geen eitjes). Maar ja...ik wijk af van Romée's betoog.
Als je het verhaal van Romée leest, kun je er niet omheen, dat je als imker behoorlijk aan het ingrijpen bent in zo'n bijenvolk. Ik vraag mezelf alleen af, op welke wijze je de genoemde kennis praktisch kunt vertalen. Misschien zijn er imkers (misschien Romée) die dit reeds doen en ik ben dan wel benieuwd, hoe zij dit doen.
Hoe kun je je volk zelf een keuze laten maken voor een moer? Zou het een idee zijn om in een volk meerdere moeren tegelijk in kluisjes aan te bieden? Wat gebeurt er in zo'n situatie? Bevrijden de bijen de beste en laten ze de rest aan hun lot over?

Erik

[Erik]

Dag Piet,

helemaal mee eens.

Maar de mens heeft nu eenmaal de drang om zo efficient mogelijk oplossingen te vinden voor problemen. Dat daarbij soms niet goed naar het verleden, het heden en de toekomst wordt gekeken neemt hij op de koop toe. Er wordt immers toch wel weer een oplossing bedacht ?

Mensen zoals jij en ook Frans en nog wat anderen zijn roependen in de woestijn zolang het lucratiever, en vooral sneller is om de gemakkelijke manier te kiezen. Dat wil niet zeggen dat ik het niet met je eens ben. Misschien is het aan een bepaalde leeftijd met daaraan een stuk levens (imker) ervaring gekoppeld voordat men inziet dat het niet de juiste manier is om op een bepaalde manier te werken.
In ieder geval heeft het artikel mij tot nadenken gezet

Erik

[Henk Klok]

Zou het een idee zijn om in een volk meerdere moeren tegelijk in kluisjes aan te bieden? Wat gebeurt er in zo'n situatie? Bevrijden de bijen de beste en laten ze de rest aan hun lot over?
Erik

Zo heb ik het geleerd:
als ik een volk separeer en het volk zet doppen aan, dan snij ik die na tien dagen voorzichtig uit en hang ze (bijna) allemaal, soms wel veertien stuks, in kooitjes in een raam in de broedkamer. Als de koninginnen uit zijn gekomen en je haalt voorzichtig het raam uit de broedkamer, dan zie je welke koningin de voorkeur heeft: die waar de meeste bijen bij zitten. Een (of twee) waar een duidelijk voorkeur voor bestaat geef ik aan het volk. De andere koninginnen houd ik over (geef ik weg). Ook een kunstgreep, en niet zo'n uitgebreide selectie als Romée beschrijft, maar toch een keuze van de werksters naar mijn gevoel.
Groet,
Henk

[Piet Jager]

Dag Piet, waar zit je mee ?

Met de consequentie dat we onze huidige koninginnenteelt (en varroabestrijding) weleens op een geheel andere leest moeten schoeien en misschien zelfs 180 graden moeten draaien. Veel heilige huisjes zullen daarvoor eerst moeten worden 'getrild'.

!Piet

[Minne Bonnema.]

Romée,

>>2. Na sluiting van de moerdop kan de temperatuur geregeld worden. Koninginnelarven zijn zeer gevoelig voor temperatuur<<

Dat koninginnelarven gevoelig zijn voor temperatuur staat buiten kijf,maar dat dit altijd door de werksters geregeld wordt wil mij niet geheel aan.Mijn ervaring is dat bij zeer hoge buiten temperaturen het rijp worden van de doppen soms haast wel een verschil van een dag is, ten opzichte van wanneer de lagere weerstemperaturen de overhand hebben.
Wat ik bij al die opgenoemde punten niet tegen kwam, is het feit dat als men twee jonge moeren in het volk los laat voor 16.oo uur,de kans bestaat dat er een vertrekt met wat aanhang. Naar ik nu aanneem met werksters van zijn eigen clan. Dus dood maken van de overtollige of niet gewenste moer is er altijd niet bij.

Minne.