Mijn eigen klotz beute

[Jelte Pieter Dijkstra]

'Ik sykje om in stamke fan no ja wat sil ik sizze in heale meter heech en ûngefear sa breed. Ik joech mei myn hannen oan hoe grut ik eins bedoelde. Der moat wol in gat yn sitte.'

[Hans van der Post.]

J.P. laat ik nu al jaren geleden een stam van een blauwspar, niet hol, als "bijenhuis" hebben gecreëerd. De stam heb ik uitgehold had een hoogte van 120 cm een holte van 20 cm. doorsnede, zat een "deur" aan de achterkant, had een bodem en een dak. Ik voerde met een bakje onder het volk. (voor 1983 het jaar der varroa)
Totdat er een muis in kwam huizen; volk dood en raten weg gegeten.

Nu heb ik zoals je op het plaatje ziet een nieuwe boomstam, 2 meter hoog met een doorsneden van de holte van 35 cm.
Deze stam is afkomstig van een berg hout die voor de drie schouwen die het huis heeft. (Zie plaatje) Dit huis is in het bezit van mijn broer en schoonzus en staat in Zuid Frankrijk Ik was daar het afgelopen najaar. Bij aankomst zag ik deze stam op de stapel hout liggen en zei tegen de bezitters daarvan, "die is voor mij" doelend op de stam.

En zo is het geschied. Nu staat er in de voortuin tegen het huis, aan de Lathyruslaan, een stam van twee meter met een natuurlijk vlieggat ter hoogte van 1.40 mrt te wachten op een zwerm. Het enige wat ik zal doen is de zwerm in de stam laten lopen.

Hoewel'¦'¦'¦. Was van plan om bij slecht weer wel te voeren.
Ik heb enige "ervaring" met holle stammen n.l. bij familie in Voorhout zit nu voor het derde voorjaar hetzelfde bijenvolk in een stam van een lindeboom. In juli 2001 werd ik gebeld dat de "boom" zwermde. Het was een flinke zwerm maar helaas hing op zes mrt. hoog. Dacht toen dat het overblijvende volk het niet zou redden maar nu vliegt het als een "dikke broedbak" af en aan.
Deze boom (ongeveer 130 jaar) is al meer met bijen bewoond geweest. Bleef hooguit een half jaar "te huur" staan. Een keer langer het was toen een slecht bijenjaar

(J.P.)Bijna niks is controleerbaar, laat staan uitvoerbaar.
Leuk hé!!! Hans

[Jelte Pieter Dijkstra]

Mijn borst heb ik flink nat gemaakt. (Minstens een halve emmer water was denk ik nodig geweest.) Wat bleek nu? De stam waar ik zo enthousiast over vertelde was van eikenhout! Dat kon niet missen. Kei en keihard eikenhout om wel te verstaan. Zelf had ik gedacht dat ik te maken had met populieren- of wilgenhout, wat veel zachtere houtsoorten zijn, immers die conserveren de binnenkant niet. Zieke eiken conserveren eveneens is de conclusie. Mijn regeltje gaat niet altijd op.

Het ware kunstwerk van binnen wat vrij broos en molmachtig leek, was in werkelijkheid bikkelhard. De laag van 1 cm wilde wel om even, maar de onderliggende lagen………….. Als een echte beeldhouwer, nu mijn eigen kunstwerk makend, nam ik hamer en een grote beitel ter hand. Een hamer bleek over onvoldoende kracht te beschikken, zodat ik genoodzaakt was het rigoreuzer aan te pakken; een moker bood uitkomst.
De ‘houtspuonnen’ vlogen me vervolgens om de oren. Na twee beurten heftig beeldhouwen is het resultaat al heel aardig te noemen. De bijen hebben aardig meer ruimte gekregen. De randen zijn om sommige plaatsen nog zo’n vijf centimeter dik, waardoor de boomstam, dus meer holler is geworden en daardoor lichter in gewicht. Meer ruimte en minder gewicht waren tevens de twee doelen die ik voor ogen had, voordat ik begon met deze ‘hell of a job’’ (zo achteraf bleek)
Misschien had ik me de moeite beter kunnen besparen. Verscheidene keren bleef mijn beitel steken. Onwrikbaar. Een breekijzer moest de helpende hand bieden. Geschramde bloedende handen was het resultaat van mijn beeldhouwerkactiviteiten en een afgedankte een kapot geslagen beitel plus een grote belasting op de imkerschouder door ferme dreundende slagen. Maar onvermoeibaar ging ik door. Ik wilde een mooie symmetrische gevormde ruimte, wat een evenwichte bouw van het bijennest ten goede zou komen! Een imker moet dit alles voor z’n bijen over hebben.

Zo dreunenderwijs valt je allemaal dingen op, zoals het opmerken van de meest geschikte plaats voor een vlieggat. In de stam namelijk zit een natuurlijk gevormde deuk. Deze deuk vormt een soort inkeping, die straks schitterend dienst kan doen voor vlieggat.
Ook deze stam ontkomt niet aan krimpscheuring.. Ik ontdekte tijdens het beitelen een forse scheur van boven halverwege. Ik dacht meteen oh nee…….. Maar hout werkt en ik zag meerdere scheurtjes optreden. Het droge weer van de laatste tijd was de natuurlijk de oorzaak. Een scheurtje is niet zo erg, als het maar niet ten koste gaat van de stevigheid van het bijenhuis. Gelukkig regent het nu weer en zullen de scheuren weer dichttrekken
Het onschillen van de stam vordert ook gestaag. Meer dan driekwart van de stam is ontdaan van boomschors. Een dag na de operatie is de witte kleur alweer bijgekleurt in en meer natuurlijke kleur. En dat vind ik nou juist zo leuk aan die natuurlijke materialen, die automatische aanpassing.
Ik moet nu nog het bovenste vertrek iets verbreden. Een witte twee liter voerbak moet er inkunnen. Daarna zal ik een bekende vragen wie een ring van vijftien cm van de bovenkant eraf wil zagen. Die ring gebruik ik als ‘opzet(voer)rand’.
En dan en dan, dan is ie eindelijk klaar. Vervolgens nog even bijenklaar maken. En pas dan is het tijd voor een zwerm. Het mag een flinke zwerm zijn. (Maar hierover de volgende keer meer).

J.P.

[Jelte Pieter Dijkstra]

Zo Hans, die broer van jou heeft een aardig huis, zeg maar gerust een chateau!
Leuk als je daar in vakantie in kunt vieren. Maar nu over naar de goed orde.

***
Wat mij altijd weer verbaasd (maar tevens stimuleerd) is dat welk onderwerp ik ook aansnijd, Hans kan uit eigen ervaring vertellen en uitleggen hoe en wat en waarom. In jou lange imkersloopbaan zijn heel wat onderwerpen en methoden de revue gepasseerd. Zo ook dus het imkeren met boomstamvolken. Fantastisch vind ik dat.

***
Ik moet het niet doen met imkerervaringen, maar met imkerindenkingsvermogen. Om mijn indenkingsvermogen zo optimaal bij de werkelijkheid te laten aansluiten, stel ik veel vragen. Zo ben ik benieuwd naar het feit hoe jij Hans die blauwspar destijds hebt uitgehold. En twintig cm doorsnede is dat niet wat aan de krappe kant???
Ook jij Hans komt met de stelling dat niks controleerbaar is, laat staan uitvoerbaar. Ik ben dat in grote lijnen met je eens, maar zijn er dan helemaal geen handelingen die jij bij zo'n boomstamvolk verricht, uitgezonderd voeren?

J.P.

[Els Kleijnendorst]

Waarom wil je zo graag een plastic voerbak bovenin je boomstam zetten Jelte? Is het niet veel eenvoudiger om via het vlieggat te voeren, dat deden de korfimkers vroeger ook. Daarvoor werd er een overkapt plankje in het vlieggat geschoven. Aan het eind van dat 'tunneltje' zat aan de bovenzijde een opening dat afgedekt was met gaas. Hierop werd 's avonds een pot met suikerwater gezet. Gebruik bijv. een omgekeerde grote HAK-pot met een aantal gaten in het deksel. 's Morgens vroeg wordt het geheel weer weggehaald zodat de bijen gewoon kunnen vliegen. Je kan zelfs volstaan met alleen de pot weg te halen als je vlieggat groot genoeg is.
Volgens mij gaat dat heel wat hakwerk schelen, bovendien kan je er veel makkelijker bij.

[Hans van der Post.]

Zo ben ik benieuwd naar het feit hoe jij Hans die blauwspar destijds hebt uitgehold. En twintig cm doorsnede is dat niet wat aan de krappe kant???
Ook jij Hans komt met de stelling dat niks controleerbaar is, laat staan uitvoerbaar. Ik ben dat in grote lijnen met je eens, maar zijn er dan helemaal geen handelingen die jij bij zo'n boomstamvolk verricht, uitgezonderd voeren?
J.P.

J.P. heb even het raam open gezet er kwam toch een wierrook uit de pc!
De stam van de blauwspar is de grootste breedte 20 cm er kunnen vijf raten worden ingebouwd. Ik voerde onder binnen.
Om die stam uit te hollen van die lengte (120 cm) kon niet van boven of van onderaf dat werd een gebed zonder einde zo redeneerde ik toen. Ik had daar het volgde op bedacht; als ik nu een plak van de stam af zaag, dus van boven naar beneden (met de draad van de stam mee), deze plak gebruik als een deur kan ik de bijen zien bouwen en voeren. Nu heeft de stam een platte kant en kan nu diep inzagen, ongeveer vijf cm. hout laten staan, deze plakken weggebeiteld. Twee koperen scharnieren aan de afgezaagde plak en aan de overgebleven holle stam en ik had een pracht van deur waar ik regelmatig de vorderingen kon waarnemen.

Zo heb ik het uitgevoerd en kon dus duidelijk zien in wat voor een staat het "boomvolk" was.

Nu jouw stam. Ik zou zoals Els het beschrijft om het volk te voeren doen. Het is jammer om er nog een stuk van 15 cm af te zagen! Je zou als het niet anders kan een opzet rand op het volk zetten het is maar voor drie weken dat je voert.
De volgende vraag is hoeveel? Tien kilo suiker! Deze dan oplossen 2 op1. Dan weet je dat het voldoende is tot het volgde voorjaar. Als je nu, om enige zekerheid te hebben, een stuk perspex op de stam legt als afsluiting dan kan je altijd zien waar het volk zich bevindt en of er nog voedsel zichtbaar is.
Hoe was je plan om "het volk" vrij te laten bouwen?

Ik zal op de afsluiting van boven bij mijn boomstam randjes was vastsmelten en meer niet.
Als het slecht weer is zal ik voeren en in het najaar 10 kg suiker geven. Wat ik wel van plan ben is een zwerm met oude moer in laten lopen dan heb ik de zekerheid dat in ieder geval de start goed is. Als je namelijk met een jonge moer begint moet je maar afwachten of ze goed bevrucht wordt.
Hans.

[Jelte Pieter Dijkstra]

Hier kan ik maar niet genoeg van krijgen. Heerlijk deze ideeënopborrelingen. Het wordt nu pas echt leuk. Ennnnnnnnnnnn het komt nu niet aan op puur imkerservaring, maar een combinatie van imkersindenkingsvermoging en -ervaring. Ik kan u melden dat ik op een paar onderdelen met H v.d. Post (wezenlijk) verschil. (Het lijkt wel politiek, hopelijk niet met een 'kabinetsaftreding'.)

Ik begin van achter naar voren de volgende thema’s te beantwoorden.

***
Oud versus jong
Zo'n oude moer is wel leuk (ze heeft ervaring), maar ik kijk liever naar een wat jongere dame. Die oudere dames zijn mij te eigengereid. Je legt ze in de watten en je hebt kans dat ze staan te popelen om te vertrekken (bij melifera althans). Een vlijtig jong moertje is één en al plichtsbesef en de kans dat ze niet deugt is maar klein.
Het wordt een buitengewone strijd wie (als eerste) een (voor)zwerm krijgt en hoe de boomvolken het vervolgens zullen doen. Soms kan ik oneerlijk worden. Als ik niet langer geduld kan opbrengen, kan het zijn dat ik een volk sloop, het af ga slaan in de de holle boom. De stam wordt dit jaar bevolkt!!

***
De voederrand.
Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat als de bovenkant recht wordt afgezaagd en de overgebleven rand gebruikt voor opzetrand tijdens een voerperiode, ik een mooi horizontaal dak overhoud (bij plaatsing van een dak). Nou ja iets hellend mag het wel zijn i.v.m. regen. Nu zou het dak teveel hellen. 15 cm hoeft het niet te zijn, want Els heeft gelijk, ik zou er best een ander voermethode op kunnen na houden met andere middelen, al zit ik niet meteen te denken aan voerbakjes, die men vroeger gebruikte bij de korfteelt. Ik heb geen tijd om deze elke dag te verwijderen. Een lage grote pot zou wel kunnen. Desnoods zonder opzetrand. Een emmer op zijn kop zou de hele handel van boven beschermen.

***
Keuze observatie
Het is leuk om de hele ontwikkeling van een opbouwend volk te bekijken. Hans deed dat dus via en langwerpige deur te maken in een blauwe spar. (Dit langwerpige sparrenhuis lijkt mij trouwens wat onefficiënt voor de warmtehuishouding.) Ik heb er twee mogelijkheden voor. Van de onderkant. Wat ik niet vaak zal gaan doen. i.v.m. met de zwaarte van de boomstronk. En van de bovenkant. Belangrijk is dan dat je na een tijd er ook nog via kunt blijven kijken. Een stuk plexiglas kitten ze onherroepelijk vast. Dat wordt dan met een plamuurmes raat steken. Het middelste deel bereik je dan nooit. Beter lijkt mij om een soort sheetachtig plastic/folie te gebruiken (geen noppenfolie!!). Dat trek je zo van de raat. Je kunt er ook nog eens doorheen kijken, zonder het volk te storen.
Er is ook nog een optie van het gebruik van vaseline. De bijen maken dan geen raat vast aan het plexiglas of folie. Je zult dit wel moeten herhalen. Het verhoogt niet de doorzichtigheid van het afdekmateriaal.

***
De preparatie
Ik ben van plan om er mooie stukken witte raat in te hangen. Ik heb nog wel wat liggen van een volk van vorig jaar die z’n bouwdrang niet kon bedwingen en die een hele kamer vol bouwde, waar maar twee raampjes in hingen. Ik was te laat met het bijhangen van meer raampjes. Deze afvalraat speil ik met witte sporkehouten stokjes in de stam. Deze speilen geven ook stevigeheid aan het hele nog te bouwen raatwerk.
Ik kan ook heengaan en leg, zoals HOE doet, er enkele latjes boven op. Het mooie ervan is dat dit iets meer stevigheid geeft en de bijen niet over zullen gaan op het vasthechten van raat aan de dekplank.

Al met al een heel beraad voordat zo’n boomvolk realiteit is.

J.P.

Minne stuurde me gisteren ook nog een mail. Op de site van de ekobijkers staat een schitterend boomhuisexemplaar. Kijk zelf maar even.
http://www.bonnema.tmfweb.nl/

[leendert]

J.P.,
Als tegen plexiglas raat gebouwd is, kun je deze losmaken door raampjesdraad tussen de raat en het glas door te trekken. Dit werkt als een scherp mes en is gemakkelijker als met een plamuurmes alles los te steken, omdat je de totale oppervlakte meeneemt. Zelf maak ik aan de einde van de draad een latje o.i.d. zodat de draad niet in je hand snijd.

Verder weet ik bij een bedrijf dat openhaardhout verkoopt een aantal dikke stammen van Am.eiken te liggen, 30-50 cm doorsnede in lengtes varierend van 1 tot 2,30 m. Als er interesse is wil ik wel naar de prijs informeren.

Leendert van den Bosch

[Hans van der Post.]

Oud versus jong
Zo'n oude moer is wel leuk (ze heeft ervaring), maar ik kijk liever naar een wat jongere dame. Die oudere dames zijn mij te eigengereid. Je legt ze in de watten en je hebt kans dat ze staan te popelen om te vertrekken (bij melifera althans). Een vlijtig jong moertje is één en al plichtsbesef en de kans dat ze niet deugt is maar klein.
Het wordt een buitengewone strijd wie (als eerste) een (voor)zwerm krijgt en hoe de boomvolken het vervolgens zullen doen. Soms kan ik oneerlijk worden. Als ik niet langer geduld kan opbrengen, kan het zijn dat ik een volk sloop, het af ga slaan in de holle boom. De stam wordt dit jaar bevolkt J.P

Nu J.P. je redeneert als of een bijenvolk een mens is. Niet doen dan kom je minder ver je moet je inleven in bijen! Als je een boomstam bevolkt ga je er van uit dat je zo min mogelijk handelingen wilt verrichten. Als je een voorzwerm gebruikt (met een jonge moer vorig jaar!) heb je veel meer kans van slagen. Ze hoeft niet op bruidsvlucht, slechtweer periode is ook geen probleem. Het enige is dat je de voorzwerm niet te veel vertroetelt. Geen uitgebouwde raat geven laat ze maar bouwen! Als je uitgebouwde raat geeft hebben ze eerder jonge bijen dus eerder zwermen. Als je dan toch zonodig de "wedstrijd" wilt winnen neem dan een volk wat niet in de buurt staat. Sla de tweede broedbak af en twee ramen uit de onderbak dan hebben ze ook wat oude vliegbijen. Maar bedenk dat als je dit te vroeg doet je hetzelfde jaar zeker een zwerm krijgt ook al gebruik je een jonge onbevruchte moer! Als de derde generatie bijen uitloopt kunnen ze zwermplannen smeden. (negen weken)
Valt dit half augustus dan hoef je daarvoor niet meer bang te zijn.

Keuze observatie
Het is leuk om de hele ontwikkeling van een opbouwend volk te bekijken. Hans deed dat dus via en langwerpige deur te maken in een blauwe spar. (Dit langwerpige sparrenhuis lijkt mij trouwens wat onefficiënt voor de warmtehuishouding.) Ik heb er twee mogelijkheden voor. Van de onderkant. Wat ik niet vaak zal gaan doen. i.v.m. met de zwaarte van de boomstronk. En van de bovenkant. Belangrijk is dan dat je na een tijd er ook nog via kunt blijven kijken.. J.P.

Als je echt een bijenvolk wilt zien werken en bouwen raad ik je een vitrine aan. Ik heb gezien dat je naar de Floriade gaat om bij Bee at Home uitleg te geven. Er zijn daar twee vitrines waar bijen vrij bouwen. Daar kan je het "vrije leven" van de bijen bewonderen. Ja en dat heb ik ook jaren gehad.

[Hans van der Post.]

Oud versus jong
Zo'n oude moer is wel leuk (ze heeft ervaring), maar ik kijk liever naar een wat jongere dame. Die oudere dames zijn mij te eigengereid. Je legt ze in de watten en je hebt kans dat ze staan te popelen om te vertrekken (bij melifera althans). Een vlijtig jong moertje is één en al plichtsbesef en de kans dat ze niet deugt is maar klein.
Het wordt een buitengewone strijd wie (als eerste) een (voor)zwerm krijgt en hoe de boomvolken het vervolgens zullen doen. Soms kan ik oneerlijk worden. Als ik niet langer geduld kan opbrengen, kan het zijn dat ik een volk sloop, het af ga slaan in de de holle boom. De stam wordt dit jaar bevolkt!!

Werkend achter mijn pc en dan links kijkend uit het raam kan ik mijn "schuurdakvolken" zien en in de gaten houden. Vandaag beloofde het een mooie dag te worden maar het ging met horten en stoten om elf uur scheen de zon volop de lucht temperatuur was nog maar 12 gr..
De bijenvolken begonnen geweldig te vliegen. Toch maar even gaan kijken. Het eerste volk had gesloten doppen! Daar gelijk een "kunstzwerm van gemaakt moer in een huisje dit alles in een korf gedaan en opgedoekt. Dit wordt mijn boomstamvolk!
Andere volken op de verschillende standen waren nog niet zover.
In de avond de "zwerm" gehuisvest in de boomstam. De stoffering van de boomstam zes latjes met een strookje kunstraat van 1cm. Het dak; een stuk koperen plaat van de buurman gekregen (ik heb veel bekijks) daaronder een stuk op maat, roofmate kunststof isolatie en als afsluiting een plaat perspex ook op maat en vorm van de stam.
Morgen weer een dag dan is het grote invliegen.
Hans.