Hoe houden wij onze bijen zo gezond mogelijk?

[Els Kleijnendorst]

Goed mensen, hier mijn eerste bedenksel om de bijen weerbaarder te maken als er slechte drachtomstandigheden zijn. Let wel, het is iets waar ik vanmiddag pas op kwam. Op mijn vensterbank staan nl nog steeds in kleine vaasjes de takjes met bloemetjes die ik begin deze week plukte om er foto's van te maken. Ze bleven staan omdat er ook nog een paar nieuwe stuifmeelpreparaten gemaakt moeten worden. Maar momenteel ligt het stuifmeel in een dikke laag onder de vaasjes met hazelaar en taxus.
Gevolg: een idee !!!!!

Zelf stuifmeel verzamelen, direct afkomstig van de bomen.

Als je nu eens een fors stuk plastic onder een bloeiende hazelaar, taxus, wilg of andere overvloedig stuifmeel producerende boom legt en dan aan de takken schudt. Dan valt het stuifmeel op het plastic en is hierna makkelijk in een pot te schudden. Het moet natuurlijk wel zo windstil mogelijk zijn. Daarna het stuifmeel eerst goed drogen voordat het deksel erop gaat. Of bijv. gelijk vermengen met honing om te conserveren. Misschien moet het voor het drogen eerst nog een paar dagen in de diepvries om de aanwezige beestjes te doden. Op deze manier moet toch vrij eenvoudig een voorraadje aangelegd kunnen worden voor barre bijentijden.
Heb ooit eens gelezen dat in China op de meren met heel fijne netten het stuifmeel van het water '˜geoogst' wordt. Weet niet meer waarvoor zij het '˜opgeviste' stuifmeel gebruikten.

Wat denken jullie, is het uitvoerbaar? Heeft iemand dit al eerder geprobeerd? Zou het helpen?

[Minne Bonnema.]

>Zo sprak ik op koninginneteeltdag met Henk Kok die mij vertelde dat hij dit komend voorjaar zijn bijen varroa vrij hoopt te krijgen door het maken van vliegers. (Henk, zou je het nogmaals in dit artikel willen beschrijven?) <

Persoonlijk weet ik niet wat Henk gaat schrijven,Maar inhakend over het maken van vliegers,in de negentiger jaren heeft de wurkgroep ooit eens een Belgische imker uitgenodigd voor een spreekbeurt, n.m. Pieter Roelands met als onderwerp:
Biotechnische bestrijding van de varroamijt. De dubbele vliegermethode.
Met een zeer hoge graad van efficiëntie (99 %). Volgens Pieter R. zeer eenvoudig,maar niet een van ons is tot de uitvoering van deze methode overgegaan. (Helaas)
Minne.

[Els Kleijnendorst]

Ook Henk sprak over de dubbele vliegermethode. Het klonk mij goed uitvoerbaar in de oren, ga het zeker dit jaar proberen. Vooral in combinatie met het inhangen van een raam darrenbroed. Wacht dus vol spanning op de uitleg van Henk op het forum.

[H.S. Kok]

Ook Henk sprak over de dubbele vliegermethode. Het klonk mij goed uitvoerbaar in de oren, ga het zeker dit jaar proberen. Vooral in combinatie met het inhangen van een raam darrenbroed. Wacht dus vol spanning op de uitleg van Henk op het forum.

De zwermverhinderingsmethode waarbij de zwerm weinig varroamijten zal hebben, is in Veenendaal uit de doeken gedaan op een verenigingavond door de heer Potjer uit Nuenen. Je hebt een Snelgrove-bord nodig. Het is een tussenaflegger waarbij de koningin in de tussenaflegger gaat. (Normaal gaat in de tussenaflegger een raam met broed.) Verder is de broedkamer gevuld met lege ramen en als voer komt de honingbak erop. Hierboven komt een gesloten separator en vervolgens de oorspronkelijke bak(ken). De vliegbijen uit de bovenbak vliegen af, en als blijkt dat er niet genoeg bijen zijn afgevlogen kan dat na een dag of wat (3) nog een keer. Met het Snelgrovebord is dat zeer eenvoudig uitvoerbaar. Volgens Potjer zitten alle mijten in het voorjaar in het broed of op de huisbijen die het broedverzorgen en niet of nauwelijks op de vliegbijen. De tussenaflegger wordt niet meer verenigd met het volk erboven. In deze tussenaflegger laat je darrenraat beleggen waarmee je in de bovenbak de mijten wegvangt. Het volk in de tussenaflegger zet Potjer op voor het volgende jaar. Het oorspronkelijke volk ruimt hij aan het einde van het jaar op als het teveel mijten bevat.

[wilde]

Het oorspronkelijke volk ruimt hij aan het einde van het jaar op als het teveel mijten bevat.

Dat is makkelijker gezegd dan gedaan lijkt me. Je zult dan immers eerst moeten vaststellen of er veel mijten zijn en menen dat er te veel zijn ten opzichte van een standaard?
Dat moment zal toch omstreeks september zijn. Dan is er nog veel broed, althans toch minstens nog 6 ramen. Die wasramen ben je dan dus ook kwijt, want broed verwijderen is een lastig karwei. Dat is een kostbare operatie, want ik neem aan dat je met opruimen bedoelt: afzwavelen of iets dergelijks. Dat lijkt me al met al geen prettige bezigheid en ook geen passend vast ritueel dat standaard in een bijenhoudmethode past.
Het broed verwijderen zou kunnen als je de ramen daarna weer terug kan hangen in andere volken. Dus met de ontzegelvork larven uitsteken, het raam onder de kraan uitspoelen, voor de zekerheid een paar uur invriezen, op temperatuur laten komen en in een volk hangen om de raat te herstellen. De andere volken hebben echter hun eigen ramen en je zult dus moeten omruilen. Doe je dat niet dan is de boel na de winter gegarandeerd beschimmeld.
Het lijkt me veel werk en weinig lol.

[Els Kleijnendorst]

Beantwoord hier de opmerking van Frits Dahl (bedrijfsmethoden, bijen gezond), omdat deze onderwerpen bij elkaar horen.
Frits, je hebt het in je artikel volgens mij over 2 geheel verschillende dingen.

Als eerste zeg je:

misschien moeten we over gaan op een ander systeem, dat wil zeggen zo vroeg mogelijk in het jaar broedafleggers maken om het jaar daarop produktievolken te hebben

Waarom zo vroeg mogelijk? Daar kleven alleen maar nadelen aan.
Ten eerste zorg je ervoor door broedstimulatie dat de bijen sneller tot broedaanzet over gaan, maar hierdoor activeer je gelijktijdig de broedaanzet van de varroamijt. Hetgeen resulteert in aanzienlijk meer varroa's later in het seizoen.
Ook maak je kans dat het vroege broed door de bijen niet voldoende warm kan worden gehouden waardoor het sterft, de winterbijen die dit broed verzorgen sterven ook eerder doordat zij er in weer en ontij op uit moeten om stuifmeel en water te verzamelen en zijn bovendien eerder versleten door de broedzorg. En mocht het goed gaan, en je hebt bijv. al eind april uitlopende jonge moeren, dan zijn er hoogstwaarschijnlijk nog geen voldoende geslachtsrijpe darren in de lucht, of de temperatuur is nog te laag voor de moeren om (voldoende) uit te vliegen.
Kortom: niet doen! Een volk maakt zelf wel uit wanneer ze in optimale conditie is om koninginnen op te kweken. Dat zijn ook de koninginnen die het vitaalst zijn. Bovendien maakt een maand eerder of later niet zoveel uit, een goede broedaflegger met een goed leggende koningin (jong of overjarig) gaat altijd groot de winter in.

Direct aansluitend zeg je:

Zoals ik eerder schreef was vorig jaar onze ( in mijn vereniging vnif) de ervaring dat nieuw opgezette volken de winter beter doorkwamen als oude volken, dwz. volken met een oudere moer

Wat je hier zegt is heel belangrijks dat nieuw opgezette volken de winter beter doorkwamen als oude volken .

Ze komen beter de winter door, doordat ze vaak in een goed schoongemaakte kast gaan, voorzien van veel ramen met kunstraat, er wordt geen of weinig broed meegegeven, d.w.z. ze worden zo min mogelijk gehinderd door ziektekiemen en mijten. Het is niet de jonge of oude moer die een rol speelt, maar het ontbreken van deze negatieve factoren.

Het is een bekend feit dat beginnende imkers het tweede jaar dat ze imkeren meestal zo'n leuke hoeveelheid honing halen. Dit wordt vaak omschreven als 'Beginners geluk'

[frits dalm]

Els, afgezien dat je blijkbaar mijn naam niet ken snap ik geen barst
van je verhaal.
Ten eerste kan ik het hele legzeisoen moeren kweken maar heeft dat pas
nut als er rijpe darren zijn!!!
Het zo vroeg mogelijk opzetten van broedafleggers heeft als voordeel
dat het volk sterk de winter in kan, waarom sterke leg nadelig voor
het volk zou zijn snap ik niet, darren worden normaal pas in het
voorjaar geboren als de temperatuur al redelijk is. Normaal geven
sterke volken ook veel honing dat ik pas verwacht in het tweede jaar.
Het beperken van broed beperkt de volkssterkte , een bij slijt haar
vleugels na X km vliegen ongeacht de bedrijfsmethode. Dus graag verklaring waarom een groot broednest nadelig zou kunnen zijn,
de NATUUR weet het toch beter!!

Frits

[Els Kleijnendorst]

Beste Frits Dalm, (what's a name?, slechts een etiketje dat wij meekregen bij onze geboorte)

snap niet dat jij het niet snapt, want wat is er te snappen??? Wij zijn het juist in grote lijnen roerend met elkaar eens! Haal je citaten er weer even bij:

misschien moeten we over gaan op een ander systeem, dat wil zeggen zo vroeg mogelijk in het jaar broedafleggers maken om het jaar daarop produktievolken te hebben

Volgens mij maken de meeste van ons jonge moeren in de tijd dat een volk zelf aan vermeerdering denkt, d.w.z. het moment dat er koninginnecellen worden aangezet. Dat is in mijn omgeving (Den Haag) midden mei, voor het zuiden en noorden van het land kan dat enkele weken afwijken. Nu schrijf jij dat wij daar vroeger mee moeten beginnen. Vroeger in het seizoen is bij mij niet 1 weekje, maar een week of 3 of 4. En dan zijn al die nadelen die ik opsomde volledig van kracht. Het maakt echt in september niets uit of je half april, half mei of half juni begonnen bent met het kweken van moeren. Als een volk met jonge koningin zich in de periode half juni/begin september niet op eigen kracht '“ dus zonder bijvoeren - heeft kunnen opwerken tot een fors wintervolk, is zij het niet waard om ingewinterd te worden. Koninginnen die op een later tijdstip - een beter en gezonder tijdstip dus - zijn opgekweekt, verzorgd en bevrucht, zullen een aanzienlijk betere start meekrijgen. En de gezondheidstoestand van een moer bepaald toch in grote mate die van haar volk. Gewoon het bijenritme volgen geeft volgens mij altijd het beste resultaat.
Maar wat versta jij onder: 'Zo vroeg mogelijk?'

[maartenkleijne]

Hoe blijven de bijen gezond onder natuurlijke omstandigheden?

Wilde bijen worden gekenmerkt door een ongebreidelde vermeerdering van immes, mits er min of meer goede nestholtes te vinden zijn.
Het eerste jaar zit een imme in een schone nestholte en groeit en bouwt maximaal. Vanaf het tweede jaar gaat het naar een evenwichtstoestand: veel oude raat, weinig ruimte om schone raat te bouwen, veel wasmotten die helpen al te oude raat op te ruimen en onder in de holte veel pissebedden, oorwurmen, duizendpoten en andere insecten (zoals mijten) die troep opruimen. Tegelijk komen er in de imme ongelofelijke hoeveelheden bacteriën en ander micro-leven. Vanaf jaar 2 is de imme dus vooral bezig zich te wapenen om de concurrentie met al dit leven aan te kunnen en getest te worden op resistentie tegen allerlei potentiële ellende. De immes die dit het beste aan kunnen planten zich het beste voort en leveren door de jaren heen uiteindelijk de meeste zwermen af.
Vervolgens groeien de bijen naar een maximale populatiedichtheid bij gebrek aan meer holtes, dan wel bij gebrek aan meer dracht. Het zwermen neemt af, er vindt een natuurlijke selectie plaats richting zwermtraagheid.
Dan volgt vroeg of laat een rampjaar w.s. door een combinatie van factoren:
Ongunstig weer.
Een of andere plaag wordt virulent.
Slechte dracht.
In of direct na dit rampjaar sterft het merendeel van de immes uit. Er blijven hypothetisch twee soorten immes over:
1. Relatief jonge immes in relatief schone holtes die qua levenscyclus in het voordeel zijn in de zich voordoende rampsituatie.
2. Extreem sterke immes die alles kunnen hebben, overal resistent tegen zijn, en ook deze nieuwe '˜ramp' glansrijk doorstaan.
Als ik er goed over nadenk hebben wij de eerste soort '˜survivors' altijd ruimschoots op de stand, en er gaan nu ook al verhalen dat de '˜opzetters' betere overlevingskansen hebben, dus dat klopt dan.
De tweede soort '˜survivors' proberen wij altijd zoveel mogelijk te voorkomen door goed onderhoud, hygiënische kasten reiniging, ratenvernieuwing, etc.. Ik ken verhalen over dit soort '˜survivors' alleen uit Canada en -meen ik- uit Zweden waar paar keer op grote stands met veel volken die door omstandigheden (b.v. overlijden van de imker) een paar jaar volledig zijn verwaarloosd, hebben gediend om de laatste paar overlevende immes apart te nemen als uitgangspunt om te selecteren op b.v. varroa-resistentie.

Dit brengt mij tot de slotsom dat de toekomstige gezondheid van de bijen eigenlijk om iets tegennatuurlijks vraagt:
Moeten wij niet naast onze gezonde, goed verzorgde productievolken en de bijbehorende afleggers altijd wat volken '“b.v. in korven- aanhouden die niet zo goed verzorgd worden
en de kans krijgen naar hartelust hun gang te gaan, te groeien en bloeien als dat aan de buurt is, maar ook het loodje te leggen (liefst niet allemaal maar wel grotendeels) als het rampentijd is? Altijd almaar alle zwakke volkjes verenigen of de moer wisselen is niet goed voor het vermogen ergens boven uit te groeien of iets te boven te komen als de nood een keer echt aan de man komt. Een imme die het goed doet als het goed gaat hoeft nog niet in staat te zijn tegenslag te boven te komen als het een keer slecht gaat.

Voorbeeld: vorig jaar was bij ons de lindedracht heel slecht. Alle immes die helemaal klaar waren voor maximale lindehoningoogst hebben toen een enorme klap gehad.
Recuperatievermogen was toen veel belangrijker dan allerlei andere goede eigenschappen.

Resistentie tegen bacteriën is voor een deel erfelijk, zij het alleen via de moeder. Een zeer hoge graad van hygiëne waardoor resistentie maar matig nodig is, kan door de loop der generaties de resistentie doen afnemen. Dat is het verschil in bevattelijkheid voor infecties tussen Amerikaanse en Europese kindertjes. Sinds de overgang van korf op kast zou de resistentie tegen aandoeningen wel eens verminderd kunnen zijn als gevolg van de sterk verbeterde hygiëne op de raat.

[jgralike]

citaat: (els) Zelf stuifmeel verzamelen, direct afkomstig van de bomen.

nemen de bijen dat dan aan? ik dacht altijd dat ze alleen stuifmeel gebruiken dat ze zelf geoogst hebben.
heb nog een pot pollen staan, volgens etiket heel goed voor mensen, maar volgens mijn zus echt niet lekker.

de bijen die ik ben kwijtgeraakt hadden volgens mij geen stuifmeelgebrek, ook door het afgelopen jaar heen niet.
maar waar het dan wel aan ligt weet ik net zo weinig als wij allemaal...

josee