Verdwijnziekte

[gerard.b.w.vos]

Of mijn aanvulling onder het juiste hoofdstuk de juiste plaats heeft weet ik niet maar het volgende is m.i. toch wel een belangrijke informatiebron want afgelopen jaar heeft de DBIB, ofwel de Duitse Berufs und Erwerbers Imkerbund veel onderzoek gedaan naar Neonicotines en guttatie bij diverse planten.
Hiervan is een overzicht gemaakt van de metingen, foto,s en resultaten en uitgebracht in een mooi leesbare presentatie december j.l.
Het artikel heb ik geplaatst onder:
http://www.bitsandbees.nl/Expo-Paths-Paris.pdf

Over guttatie van planten was al meer bekend en reeds in 1992 zijn daar onderzoeken naar gestart welke stoffen hier in zouden zitten, echter door de toename van het gebruik van neonicotines de afgelopen 10 – 15 jaar voor toepassingen bij het coaten van zaden en het sprayen van planten en bloemen zijn de resultaten, dat er buiten de mineralen, proteïnen en suikers, ook veel insecticiden en fungiciden, hierin zijn aangetroffen.

Bijen gebruiken veel vocht en dat wordt vooral vaak in de ochtend opgehaald voor de vochtregulering in de bijenwoning en het maken van voedsel – pollen, nectar en water- voor de larven.
In de larven komen dan weer deze stoffen terecht en worden dus niet opgeslagen maar direct verbruikt in de volken.
Ook is gebleken dat dat proces het gehele jaar door gaat.
Wat zijn de gevolgen van al deze vreemde stoffen op de ontwikkelingen van de toekomstige bijen en voor de eiwitreserves van de (voedster)bijen, ook na meerdere generaties?
De gevolgen(lees schade) van de neonicotines zijn inmiddels wel bekend.
Zijn er relaties te leggen tussen het gebruik en toepassing van die neonicotines en bijensterfte en verdwijnen van volken?

Pollen zijn belangrijk, natuurlijk, maar er zijn wel meer perioden geweest met minder aanbod van pollen en dan verdwenen er geen volken. En we kennen allemaal de jaren van duizenden mijten in de volken zonder sterfte of verdwijnen ervan.
Er is dus meer!

Voor een aantal forumleden is het jammer genoeg dat het stuk gedeeltelijk in het Engels en het Duits is.
Maar een aantal foto’s geven weer wat er gebeurd.
Dat guttatie vocht komt ook op de grond en dus in het grondwater, dat nog buiten het uitspoelen van de op de zaden aanwezige coating van de zaden van granen, bieten, maïs, aardappelen en nog een aantal zaden en pootgoed. Ook blijft veel uitspoelwater in de richels en poelen staan op de landerijen waarvan de bijen drinken nadat het guttatievocht en de dauw op de planten is verdwenen in de loop van de ochtend.

Het zou sterk aan te bevelen zijn als ook de PRI-bijen zich hier eens verder op toe zou leggen, en dat in aansluiting op de afgelopen jaar door de club “Bijensterfte” uitgevoerde presentatie van onderzoeken naar grondwatervervuilingen.
Wees niet zo star in eigen denkbeelden en vooroordelen, maar onderzoek de meerdere mogelijkheden en opties! en werk samen met elkaar in plaats van tegen elkaar.

Iedereen leest, ziet en hoort nu wel dat het verdwijnen van volken niet alleen is weggelegd voor "ondeskundige oude imkertjes" maar op enkele uitzonderingen na een ieder kan overkomen!
Oud en jong, ervaren en onervaren, veel volken en weinig volken.

http://www.bitsandbees.nl Bijna alles over bijen.
Bijen, monitor van ons milieu!

[Gerard Boswinkel]

Hoi Albert,

In jouw reactie van 22-01-10 schrijf je:

Gerard, voor mij is het dat wél. Toen ik 20 jaar geleden mijn volken tegen varroamijten behandelde ving ik gemiddeld 4000 mijten per volk. Er ging echter nooit een volk aan dood.

Die jaren heb ik ook meegemaakt. Dat is in de tijd geweest dat ik mijn volken elk jaar in de winter met een perizine-oplossing behandeld heb. Dat spul heb ik nu helemaal afgezworen. In die tijd zag je af en toe een bijtje zonder vleugels en dode volken waren ook bij mij niet bekend. Bij mij begon de elende in de winter van 2002 - 2003. Dat was op het moment dat die Apistanstrips niet meer werkten. In de herfst van 2002 had ik te lang getwijfeld met welk middel ik de bijen zou behandelen.

In de winter van 2002 - 2003 ben ik toen 50% van mijn volken kwijt geraakt. Dit heeft zich toen nog herhaald na de winter van 2004 -2005 (25%) en 2006 - 2007 (30%).

Jij schrijft verder:

Tegenwoordig bestrijd ik ook in de zomer en is de varroadruk aanzienlijk lager. Bij de laatste oxaalzuurverdamping bij 7 volken van een week geleden heb ik de mijten geteld en ik ving gemiddeld 250 mijten per volk. Dat staat wel in een schril contrast met de aantallen van 20 jaar geleden toen er nog geen wintersterfte was bij mij. De besmetting van de volken met nosema ceranae en virussen was er toen nog niet. Nu wél en dat zijn voor mij dus belangrijker factoren dan de varroamijten.

In het citaat hierboven schrijf je zelf al dat de volken besmet zijn met virussen. Ook varroamijten zijn besmet met virussen en de varroamijten kunnen deze virussen direct aan de heamolimfe van de bij overdragen. M.a.w. de varroa is vector geworden van de verschillende virussen. Het is vergelijkbaar met de overbrenging van de ziekte van Lyme door teken. Dr. Elke Genersch (virologe verbonden aan het bijeninstituut Hohen Neuendorf) heeft een heel hoofdstuk geschreven in het boekje 'Varroa erkennen und erfolgreich bekämpfen' waar zij dit allemaal duidelijk uit de doeken doet. Zij schrijft ondermeer:'Für KBV und DWV konnte sogar experimentell nachgewiesen werden, dass sie durch Varroa destructor übertragen werden können und dass diese Übertragung überhaupt erst die Voraussetzung dafür ist, dass diese Viren bestimmte Symptome oder den Töd der Bienen hervorrüfen'.

Verder schrijf jij:

Uit wetenschappelijke onderzoeken is niet vastgesteld kunnen worden dat er verband is tussen varroadruk en wintersterfte.

Gezien alles wat ik hierboven heb beschreven, ben ik ervan overtuigd dat er wel degelijk een verband bestaat tussen de varroadruk en de wintersterfte. Dit is ook door Lonne Gerritsen (toen werkzaam bij Bijen-at-WUR) wel aangetoond. In onderzoek heeft zij vier groepen volken op verschillende tijden in het jaar, voor de eerste keer, tegen varroa behandeld. Uit dat onderzoek is gebleken dat er een verband te ontdekken is. Zie link:
http://documents.plant.wur.nl/ppo/bijen ... rijden.pdf

Overigens, naar mijn weten is er geen wetenschappelijk onderzoek bekend waarin Nosema ceranae verantwoordelijk is voor de dood van bijenvolken. Zelfs in het land waar de ontdekking gedaan is, Spanje, gaan verschillende stemmen op die schrijven dat deze parasiet, in 2006, niet de boosdoener is geweest. Ook in monitoringsonderzoeken , zoals in Duitsland, wordt geen verband aangetoond.

Na de winter 2006-2007 heb ik geen dode volken meer te betreuren [

[marc]

Dag Gerard (b.w. Vos) die neonicotics vind je inderdaad terug in het gutatiewater. Geen goede zaak natuurlijk maar ik zit hier in volle landbouw-en fruitstreek waar neonicotics alom present zijn. Ook hier worden de maisvelden almaar groter en ik kan niet zeggen dat de bijen eronder lijden. Ik twijfel er niet aan dat er een aantal bijen van sterven maar waarschijnlijk is de weerstand van de volken groot genoeg om er weinig hinder van te ondervinden. Ik krijg hier dit jaar zelfs op een buurperceel naast de thuisstand 9.5 Ha mais. Ik hou dit natuurlijk in de gaten. Ik moet wel zeggen dat ik gelijktijdig met de maisbloei wel al 3.5 Ha bloemvelden- en stroken gepland heb binnen de 500 m om de bijen van de mais weg te houden. Ik heb met de landbouwer gesproken, in 2011 komen er erwten en daarna 9.5 Ha phacelia groenbemester.

Dag Gerard (Boswinkel),
ik weet dat je graag naar de oosterburen kijkt, hier even de link naar het Franse onderzoek zoals zij het brengen : http://www.zeit.de/wissen/umwelt/2010-01/erde-sd-bienensterben
Als de varroa alles voor je is, waaraan wijt jij de overleving van de volken hier ?

[Piet Jager]

Gerard: 'M.a.w. de varroa is vector geworden van de verschillende virussen'

Als er geen virussen in het spel betrokken zijn, kunnen de meeste volken een grote varroadruk veelal wel aan. In Zuid-Amerika had men op bepaalde lokaties een flinke varroadruk, maar nauwelijks sterfte. Oorzaak: ontbreken van onze virussen. Daarom moeten we niet alleen zoeken naar varroa-tolerante volken (moeren), maar evenzeer naar virusresistente moeren. En wat denk je van onze darren? Ook hun sperma is veelal besmet met virussen. Ik denk, dat dit bij velen nog nauwelijks bekend is.

Met elkaar moeten we vooralsnog op een breed onderzoeksterrein insteken, waarin meerdere zaken een mogelijk causaal verband hebben en niet te gauw een tunnelvisie achterna lopen als 1 doelgerichte oorzaak (stuifmeel, Nosema Cerana, etc.)

!Piet

[marc]

Bijen-eigen virussen, bacteriën en ook nosema zijn hier heel zeker ook van de partij, Piet Het leven is een spel van belagen en afweren voor alle organismen. Ik denk dat we het immuunsysteem van de bij, dat zich ontwikkelde over 100 miljoen jaar, sterk onderschatten.
Varroaresistentie, virusresistentie, nosemaresistentie... we moeten er geen onderscheid in maken, het valt allemaal onder dezelfde noemer : de immuniteitsweerstand, die opgebouwd wordt door een ononderbroken gevarieerd aanbod aan goed stuifmeel.

[Bart de Coo]

Nog een voorstel: we zouden eens moeten ophouden met allerlei 'teeltmateriaal' over de wereld te slepen. Een aantal jaren terug kon een deel van de bijensterfte in de VS overtuigend verklaard worden door de import van Australische koninginnetjes die een virusje bij zich hadden. En trouwens, hoe komen die mijten eigenlijk in Europa? Ik geloof nooit dat dat vanzelf is gegaan.

(APENSTAART)marc:
De VS vormen trouwens een aardig argument tegen de stuifmeel-tunnelvisie. Natuurlijk speelt stuifmeel een zeer belangrijke rol in het verhaal, maar als we alle ballen op het stuifmeel gaan spelen, dan komen we gevaarlijk dicht in de buurt van de pseudo-wetenschap, waar ze ook zo graag alles en alles op 1 enkele oorzaak gooien. In de VS worden er reusachtige hoeveelheden volken van monocultuur naar monocultuur gebracht. Dat is decennialang goed gegaan en plotseling gaat het mis. Een zo gevarieerd mogelijk stuifmeelaanbod heeft deze volken al die decennia dus niet in leven gehouden.

Nu kun je natuurlijk gaan zeggen dat het gebrek aan stuifmeelvariatie zich pas na enkele decennia begon te wreken, maar zo lust ik er ook nog wel een paar. En trouwens, wie in West-Europa met zijn bijen in of aan de rand van de bebouwde kom staat, heeft wat stuifmeel betreft sowieso maar heel weinig te klagen: massa's gevarieerd stuifmeel van februari tot diep in november.

Nog bedankt voor de link naar dat artikel trouwens. Ik heb alleen de conclusie gelezen. Helder, toegankelijk Engels. Ik heb het gelezen en begrepen en ter kennisgeving aangenomen. Maar wat zou er 'wijselijk' aan zijn om daar niet op te reageren? Dat snap ik niet.

(Nog een kleine klacht: het woord 'guteratie' of zoiets komt noch in mijn Nederlandse handwoordenboek, noch in mijn Franse zakwoordenboekje voor. Ik begrijp echter dat er 'afloopwater' bedoeld wordt. Zeg dat dan [}:)].)


Groet,


Bart de Coo

[gerard.b.w.vos]

(Nog een kleine klacht: het woord 'guteratie' of zoiets komt noch in mijn Nederlandse handwoordenboek, noch in mijn Franse zakwoordenboekje voor. Ik begrijp echter dat er 'afloopwater' bedoeld wordt. Zeg dat dan [}:)].)

Beste Bart, het woord staat noch in het groene boekje, noch in een woordenboek, maar komt al in 1955 voor in een citaat van Long :(Long, 1955). Dit zijn meestal grote dauwdruppels, die ’s nachts door extra wortelactiviteit uit de huidmondjes van de planten worden geperst Guttatie is een intern plantproces.

Een andere omschrijving vermeld een betere uitleg:
Planten nemen voedingstoffen, mineralen en vocht op via hun wortels door middel van een proces dat we osmose noemen. In het kort komt het erop neer dat de wortels eerst voedingstoffen opnemen waardoor de omgeving in de wortelcel zouter wordt dan de omgeving er buiten. Op die manier wordt het water de wortels in gezogen. Vervolgens wordt dit water via de houtvaten naar de bladeren gevoerd. Daar wordt het water vervolgens verdampt door de huidmondjes. Normaliter is dit proces in evenwicht maar indien de wortels meer water opnemen dat de plant kan verdampen wordt de worteldruk te hoog. Hierdoor krijgt het water niet voldoende tijd om te verdampen maar zal meteen als druppel naar buiten worden geperst via de waterporiën (hydathoden). Dit zijn speciale wateruitscheidende klieren aan de bladpunten.

Het komt zowel buiten als ook binnen voor en geeft vaak vlekken aan de bladeren tgv achter blijvende zouten, mineralen en kristallen die na verdamping achterblijven.

Een voorbeeld plaatje:http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Guttatie.jpg

Dit proces dus niet te verwarren met dauw wat op de bladen is te vinden 's-ochtends vroeg.

Vorig jaar heeft ook op het forum een filmpje gestaan vanuit een universiteit in Italie waar was te zien dat bijen na het nuttigen van dat vocht binnen enkele minuten dood omvielen.
Hoeveelheden werkzame stof hiervoor "nodig" zijn weet ik niet maar geeft toch wel te denken.

Dit zal echt niet de enige oorzaak zijn van ziekten of verdwijnen, maar kan een stukje van de legpuzzle zijn in onderzoek naar een oplossing.
Want let op; Zwakte maakt ziek!



http://www.bitsandbees.nl Bijna alles over bijen.
Bijen, monitor van ons milieu!

[Bart de Coo]

Hartelijk dank voor de geduldige uitleg. Niks afloopwater dus. Maar dan toch het vriendelijke verzoek om vaktermen niet gedachteloos te gebruiken. Je moet een beetje kunnen aanvoelen welke kennis bekend verondersteld mag worden en welke niet. Dank voor de uitleg in elk geval. Ik kan het weer volgen.

Bart

[martin b]

Dan nu dit,
een aantal jaren geleden schepte ik een vreemde scherm, dat tot een mooie wintervolk groeide. Het jaar daarop werd hier een kunstzwerm van gemaakt, en werd geplaatst bij een collega die ook in een goede drachtgebied woont.

Het moerloze volk ging (niet gepland) naar een andere imker, die te weinig bijen had en het volk in tweeen deelde, om twee wintervolken op te kweeken.

Deze 3 volken groeide op tot mooie wintervolken, en stonden ongeveer 5 kilometer uit elkaar, en alle 3 werden ze het slachtoffer van de verdwijnziekte. Zowel bij de andere imker als bij mij kregen ze zo als de andere volken hun varroa behandeling. En natuurlijk de rest van de winter zorg. (Het was me eerste volk dat ik verloor aan de verdwijnziekte.)

Niets weest er op dat er wat aan de hand was, en kom je dus bij de volgende vraag. Was de begin zwerm al op en andere manier "besmet"?.
Waren ze al zo ver heen dat het slechts een kwestie van tijd was dat ze zouden sterven, ondanks dat er uittelijk niets te zien was.

Het najaar was wel wat nat, en was er minder vlieguren om vooral stuifmeel binnen te halen. Maar mijn andere volken hadden daar geen last van, maar was het voor hun de druppel?

Een antwoord vinden op de vraag wat veroorzaak, de verdwijnziekte, is heel moeilijk omdat het om een hele complexe materie gaat, waar je altijd te laat bent.

Dat wil niet zeggen dat we het niet moeten proberen, ook al lopen de meningen hier op het forum uiteen, dat is altijd beter dan niets te doen/zegen.

martin

[marc]

Bart de bijensterfte is over de ganse wereld een proces dat al lang bezig is, even lang en even langzaam als de achteruitgang van de diversiteit aan bloemen om ons heen. Aan het eind van de rit zit je ermee en zoek je plots naar oorzaken op dat moment maar meestal zie je dan alleen nog maar de gevolgen waar je wat wil aan doen.

De VS vormen trouwens een aardig argument tegen de stuifmeel-tunnelvisie...

Ik heb CCD ook nooit verward met de bijensterfte hier, er spelen daar typisch N.-Amerikaanse factoren mee. Doch ligt de hoofdoorzaak ook daar bij de voeding (eentonig stuifmeel) maar de VS is Nederland of België natuurlijk (nog) niet. Het bijenhouden heeft daar met nog heel wat andere dingen te maken : big business, imkers met duizenden volken, enorme monoculturen met hun aangepaste bewerkingstechnieken, massale besproeiingen, tekorten en ziekten in de hand proberen te houden met allerhande 'patties', het jaar rond verslepen van volken over duizenden kms... Het is een gans andere cultuur waar men liever in het voorjaar duizenden jonge volkjes vanuit het zuiden aankoopt dan het eigen volkenbestand te verzorgen. Welke grootimker-bestuiver doet daar aan koninginnekweek, dat is tijdverlies. Heb je al de 'bijenkerkhoven' gezien van die grootimkers waar ze na het seizoen hun bijen samenbrengen (en maar patties voederen...)?
Ook in de VS gaat het duidelijk om een verzwakte afweer, maar de aanvallers van het systeem zijn daar, naast de gebruikelijke (varroa, virussen..) vooral veel stress en de grote hoeveelheden pesticiden die van die monoculturen komen.
Of je zomaar kan zeggen dat de landbouw in de VS de laatste decennia dezelfde is gebleven weet ik niet. In ieder geval is het bestuivingswerk daar de laatste jaren big business geworden, een zaak van veel geldgewin met alle gevolgen die er voor de bijen bij horen. Ik zie ook dat de monoculturen en allerhande bijvoeders en stuifmeelvervangers ook stilaan Europa binnendringen. Het is hoog tijd om er gezamelijk wat aan te doen, nu het nog kan.

En trouwens, wie in West-Europa met zijn bijen in of aan de rand van de bebouwde kom staat, heeft wat stuifmeel betreft sowieso maar heel weinig te klagen: massa's gevarieerd stuifmeel van februari tot diep in november.

Die 'trouwens' snap ik niet... het feit dat stadsimkers met hun diversiteit aan bloei het beter doen dan veel landelijke imkers, is dat niet juist het bewijs van de stuifmeelgedachte ?

Maar wat zou er 'wijselijk' aan zijn om daar niet op te reageren? Dat snap ik niet.

De meeste argumentaties tegen de stuifmeelgedachte komen vanuit de hoek waar mensen liever intens varroabestrijdingen doen. Het jaar rond verwijzen zij graag en vooral naar Duitse publicaties en varroaresistentieprojecten over de hele wereld. Het wordt de laatste 10 jaar enorm in het licht gezet en door onze plaatselijke onderzoekers gekopieerd. Op het onderzoek van Cedric Alaux wordt weer neergekeken met de gedachte van 'dat wisten we toch al lang'.
Het is eindelijk een onderzoek in de goede richting waar we meer moeten mee doen, en naar ik vernomen heb gaan er daar nog belangrijke volgen.

Omdat Cedric Alaux zich richt op het stuifmeel, is hij daarom een pseudo-wetenschapper ? De laatste die hier op het forum dat woord in de mond nam is iemand die het internet afschuimt naar bijennieuwtjes en er dan onder de mom van 'wetenschap' eens per jaar een 'zelf gevonden