Bijenhouden.nl

De imkerij is vanouds sterk afhankelijk geweest van cultuurlandschappen en cultuurgewassen. Al we de lijst van hoofddrachten bezien zijn de cultuurgewassen verre in de meerderheid:
mosterd en koolzaad, fruit, kastanje, acacia, linde, korenbloem, boekweit, heide. Daartegenover staat een bescheiden hoeveelheid natuurlijke hoofddrachten zoals: wilg, paardebloem, witte klaver, wilde braam, vuilboom, 'boshoning', lamsoor. Ik vergeet wel het een en ander (vul mij aan?!) maar de kern is: onze bijen zijn cultuurvolgers geworden en geen natuurbijen meer.
Des te meer spreekt dit omdat de afgelopen eeuwen en zeker de laatste decennia veel potentiële natuurlijke dracht uit het landschap is verdwenen. Dat komt niet alleen doordat na de laatste oorlog het landschap massaal op de schop is gegaan, maar vooral ook doordat juist veel wilde planten die bij massaal voorkomen een heel goede dracht kunnen vormen ook bij mensen zelf eeuwenlang zeer in trek waren. Veel wilde planten zijn uit het natuurlandschap geheel of grotendeels verdwenen doordat ze eeuwenlang geoogst werden tot ze op waren of zo weinig in getal dat het niet meer de moeite waard was. Enkele karakteristieke voorbeelden zijn per gebruiksdoel:
1. Door hoveniers en tuinbezetters: bosviooltjes, bosanemonen, verschillende soorten campanula. Het is nu nog steeds zo dat bv. bosviooltjes langs de paden waar ze zijn regelmatig worden 'uitgedund' terwijl ze midden in een (min of meer open) bosperceel tot massale representatie kunnen komen. Campanula's zijn wettelijk beschermd maar krijgen evenmin weinig kans tot een veldje uit te groeien zonder dat er voortdurend pollen verdwijnen.

2. Door kruidenzoekers: veel drachtplanten zijn uit de natuur verdwenen om hun al dan niet vermeende geneeskrachtige werking, bv. wilde marjolein, lievevrouwebedstro, helmkruid, (aarts)engelwortel, etc.. Als je die soorten weer terug brengt met hier en daar een stekje of een handje zaad blijkt dat ze zich weer massaal uitbreiden, waaruit maar weer blijkt dat die kruidenzoekers wel eeuwenlang heel goed hun best gedaan moeten hebben.

3. Voedsel en kruiden:
Veel planten hebben onze voorouders gewoon opgegeten, als groente of toekruid in sla en soep, bv. lookzonderlook in de sla, de eetbare wortels van cichorei (men zegt dat de laatste cichorei buiten de grote rivieren in de laatste oorlog is opgegaan, ook om er 'koffie' mee te branden), bosklaverzuring en knollathyrus, nagelkruid (toen de tropische kruidnagel zijn intrede deed was ie niet alleen welkom vanwege zijn veel sterkere smaak maar ook omdat de inheemse nagelkruid onderhand wel zowat op was).

4. Teruggedrongen naar moerasplaatsen: bv. valeriaan en leverkruid verheugden zich in een grote populariteit en hebben zich door de eeuwen heen teruggetrokken op zompige plaatsen waar de mens niet zo makkelijk bij kon. Het zaad verspreid zich inmiddels vandaar weer langzaam over grotere gebieden maar komt op eigen kracht niet zo makkelijk de snelweg over of naar en gebied waar het wel thuishoort maar in de buurt niet aanwezig is omdat daar niet zo'n zompig toevluchtsoord ooit was.

Jullie begrijpen al waar ik naar toe wil: niet alleen de natuur maar ook de imkers hebben er belang bij als de rijkdom aan natuurlijke drachtplanten die ons land ooit kende in versneld tempo weer terug komt.
Het werk van eeuwen van onze voorouders om de natuur leeg te halen kan in een generatie worden rechtgezet als mensen die daar belang bij hebben zoal imkers er een beetje moeite voor doen. Dat komt niet alleen ten goede aan de honingbijen maar ook aan tal van andere insecten zoals wilde bijen en vlinders, en ook aan insecten- en zaad-etende vogels. Lijkt me leuk, wat vinden jullie ervan?
Ik neem mij voor over een aantal (wilde) drachtplanten die ik zelf goed ken wat op te schrijven en zodoende ideeën uit te wisselen en ervaringen uit te delen. Zoals: Hennie wil je niet wat schrijven over je sneeuwbessen en vuilbomen?

05-01-2001 15:17
--------------------------------------------------------------------------------
Ik kom eraan hoor Maarten! eerst even een paar andere zaken regelen. groet tot dan,
hennie oes

06-01-2001 10:19
--------------------------------------------------------------------------------
Hallo Maarten,
Over "Imkers als natuurbeheerders" eerst even dit: je wilt toch niet een doorsnee imker met veantwoordelijkheid op het natuurbeheer loslaten!
De volgende kreet lijkt mij beter: "imkers als assistent van een professionele natuurbeheerder" of "Een fulltime job voor imkers als natuurbeheerders; vereisten: een grondige vooropleiding bekroond met het diploma Natuurbeheerder"
Waar zou je zo'n opleiding kunnen volgen en wat zouden de eisen moeten zijn; wie zou zo'n
gediplomeerde imker-natuurbeheerder in dienst kunnen nemen?
Ik denk niet dat je zo maar iemand met een kast of korf bijen aan het natuurbeheer kunt zetten, zelfs niet als daar Zwarte bijen in zitten.
hennie oes

01-03-2001 16:40
--------------------------------------------------------------------------------
Natuurbeherende imkers. Ik kom nog even terug op de opmerking van Hennie. Ik ben het er mee eens dat natuur in engere zin zoals natuurreservaten of andere echte natuurterreinen die deskundig beheer vereisen niet door een tuinierende hobby-imker moeten worden bewerkt. Wat de imkers heel wel kunnen doen is in de eigen woonomgeving, eventueel na overleg met de beherende instantie, experimenteel wat zaden of stekjes toevoegen die bij gebleken geschiktheid vanzelf verder woekeren, tot geluk van de beheerder die dan veel minder hoeft in te grijpen. Drachtplanten zijn meestal mooier dan de spontane opslag van brandnetels en ander opgaaande onkruiden die spontaan de eerste 20 jaar overheersen; en dat is ook weer gunstig voor de portemonnee van de beheerder en voor de omwonenden die dan ook weer minder geneigd zijn dat moois te gebruiken als dumpplaats voor afval.
Ik heb het dan over wegbermen en overhoeken die bij het huidige beleid steeds vaker aan verwildering worden overgelaten.
Van de natuurontwikkeling van dat soort gronden heeft een bosbouwkundig ingenieur of bioloog vrijwel even weinig verstand als een hobbyende imker.
Mijn stelling is: gewoon maar eens wat proberen. Als het een succes is, is dat de natuur aan het werk; en anders is het niks. Natuurlijk is het wel zo: naarmate je meer leest en om je heen kijkt heb je ook meer kans iets te doen wat slaagt.
En het belangrijkste ingredient dat je nodig hebt is geduld. Zoals de stekjes hartgespan die ik van Hennie mocht bietsen, die het in de Maurikse klei uitbundig doen, en waarvan ik pas over vijf jaar zal weten onder welke condities ze op zandgrond even uitbundig zijn. Al was het alleen maar omdat ze de kans moeten krijgen door uitzaaien en uitzaaien en weer uitzaaien de kans moeten krijgen zelf een zandgrondminnende variant te ontwikkelen.

03-03-2001 17:37
--------------------------------------------------------------------------------
Ik maakte een foutje bij de eerdere toezending - mijn excuses hiervoor.
Maarten,

Ik ben het niet met je eens. Er is naar mijn mening binnen natuurbeherend Nederland echt nog wel genoeg kennis aanwezig, om een met brandnetels begroeide berm om te vormen tot een bloemrijke berm. Het probleem is alleen, dat hier vaak jaren van (goed) maaibeheer voor nodig zijn.
Ook kan een berm soms (voor een leek) saaier lijken dan die in werkelijkheid is. Het probleem van veel mensen is, dat ze vaak geen oog meer hebben/moeite willen doen om schoonheid te ontdekken. Alles moet in hapklare brokjes, zonder dat er verwarring mogelijk is, aangeboden worden.
Ik woon zelf in Wolphaartsdijk. Er liggen hier de nodige (bloem)dijken. Op een deel hiervan groeien o.a. wilde marjolein, ijzerhard, gewone agrimonie, dubbelkelk, aardaker etc. Schitterend - voor mij/m'n bijen (en hun wilde familieleden). De meeste mensen hier in mijn omgeving hebben hier echter geen oog voor en beschouwen deze dijken als verwaarloosd en een vergaarbak voor vuulte.

Voor je als imker je zakje phacelia-zaad ergens leegkiepert, kun je volgens mij beter eerst eens met de betreffende beherende instantie gaan praten en kijken welke visie zij hebben voor deze plek. Misschien kom je er dan achter dat er echt wel sprake is van een visie, maar dat er voor het realiseren van deze visie misschien wel de nodige jaren nodig zijn.
Ook moet je je eens afvragen, wat je er zelf van zou vinden als je buurman in jouww(!) tuin eens wat leukere plantjes zou inzaaien, zonder dit met jou te bespreken. Waarschijnlijk zou dit de relatie tussen jou en je buurman niet ten goede komen.
Een aantal jaren terug verscheen er hier in de buurt in een berm ineens een "schitterend" panorama van korenbloemen, klaprozen en margrieten. Helaas stonden er in deze berm ook al mooie wilde planten, waaronder de nodige orchissen. Ik vraag me af of iedereen hier even blij mee is geweest?

P.S. Ook kun je je afvragen of het wel zo verstandig is om genetisch-vreemd zaad (vele als inheems betitelde zaden zijn cultuurvarianten of in een ander land verzameld) tussen (sommige nog) inheemse planten te zaaien? Zijn we zo ook niet onze zwarte bij kwijtgeraakt?
Dit is echter een andere discussie.